Bağımlılık nedir, daha ötesi madde bağımlılığı nedir? Bu konuda ebeveynlerin bilinçlenmesi önemli çünkü ülkemizde alkol ile madde kullanımının yaş aralığında bir düşüş gözleniyor. Birçok araştırmada çocukların ortaokul dönemlerinde (13 – 14 yaş) madde ve alkolle tanıştığı belirtiliyor. Bu noktada bağımlılığın utanılacak bir mesele olmadığını vurgulayan uzmanlar, bir beyin hastalığı olarak kabul edilmesi gerektiğini belirtiyor.
Madde bağımlılığından kurtulmanın düzenli bir hayatla mümkün olabileceği belirtilirken, uyku, çalışma saatleri, para harcama aşamaları, okul düzeni gibi rutin alışkanlıklarda olduğu gibi bu bağımlılık halinde gündelik yaşamın etki aldığı vurgulanıyor.
Psikiyatri ve AMATEM Uzmanı Yrd. Doç Dr. Alptekin Çetin, bu tarz bağımlılıkların tedavisinde önemli adımlar atılması gerektiğinin dikkatini çekti.
Zararını bileseler de devam ediyorlar
Öncelikle bağımlılık madde bağımlılığı olarak değil, alkol ve davranışsal bağımlılıklar şeklinde de incelenmeli. Keza alkol ve davranış denilen unsurlar kumar olabilir. Bunun dışında değişik unsurlar da bağımlılığı pekiştirir. Kişiler bu tip madde ve alışkanlıklardan sonunu bilseler bile kolayına kopamazlar. Dolayısıyla bir adım ötesinde sağlık sorunları ortaya çıkar.
Bazı hastaların aileleri başvuruyor
Bağımlılığı olan hastalar, bu sıkıntılarını normale indirgedikleri için bir dönem sonra durumlarının farkına bile varmazlar. Bu sebepten de tedavi başvurularını genellikle aileleri yapabilmekte. Çünkü günlük hayatlarının etkileşimi aile ve sosyal çevreye de doğrudan etki eder. Maddiyatın sıkıntıya girmesi ve manevi boşlukların oluşması da bağımlı kişilerin anne – baba ya da çocukları tarafından muayene başvurularıyla sağlanabilir.
Bağımlılık belirtileri fark edilebilir
Bağımlılık sıkıntısız yaşayan kişilerin fark edilmesi zor olmaz. Eş, anne – baba ya da arkadaşlar tarafından fark edilebilirler. Çünkü kişinin alışılageldik davranışlarının dışına çıkan bir ruh hali elbette kendisini gösterecek. Mesela çoğu aile son dönemlerde çocuklarının çok fazla para harcadığını belirtir. Bununla birlikte uyku ve sinir problemleri de ortaya çıkar. Aileler bu gibi durumları fark ettiklerinde muhakkak bir uzmandan destek almak adına başvuru yapmalılar.
Merak bağımlılığı pekiştirir
Madde ve alkol bağımlılığına iten ilk adım merak unsurudur. Çünkü çoğu şey merakla başlar. Kişi ‘acaba kullansam etkisi ne olur?’’ sorusunu sormasıyla birlikte zaten o dürtü devreye girecektir. Genellikle de arkadaş ortamları bu sorunu pekiştirir. Yani ön plana çıkma ya da onlardan olma güdüleri de bu tarz bağımlılıkları destekler. Özetle merak ve sosyal çevreyle alakalı durumlarla eş zamanlı olarak böyle sıkıntılar yaşanabilir.
Gençler tehlike çemberinde
Türkiye’deki araştırmalar madde bağımlılığının 13 – 14 yaşlarına indiğini gösteriyor. Sigara, alkol ve madde kullanımları gençler arasında popülerleşti. Çoğu genç risk altında ve bu bağımlılıklar ruhsal anlamda da sıkıntı. Depresyon başta olmak üzere çoğu psikolojik rahatsızlık da bağımlılıkla birlikte süregelecek bir etkiyle açığa çıkabilir.
Miktarı değil etkisi önemlidir
Alkol kullanımı için daima belli miktarlar bulunur. Madde bağımlılığı içinse miktar önemli değildir. Çünkü madde kullanımı kişinin günlük hayatını çok önemli ölçüde etkileyebilir. Az kullanımın bile farklı sonuçlara kapı açtığı söylenmektedir. Bu noktada da kullanımın mutlaka risk ortaya çıkarması, uzak durulması gerektiğinin kanıtıdır.
Bağımlılık tedavisi olan bir beyin hastalığıdır
Bağımlılıkla ilgili gerek dizilerden gerekse çevremizden duyduklarımız çeşitli yargılar oluşturmamıza neden olabiliyor. Bağımlılığa karşı çoğu tabu yerinde dursa da artık bu sorunun tedavi edilebilirliğine inanç da artış gösterdi. Şunu unutmayın ki bağımlılık bir günah ya da ayıp değildir. Seneler içerisinde gelişen ve muhteşem olan profesyonel yardımlar sayesinde, çözüme ulaşabilecek ciddi bir beyin hastalığıdır. Bu hastalığın değerlendirilip tedavi sürecine geçilmesi açısından da muhakkak bir uzman tarafından destek alınması gerekiyor. Dolayısıyla madde bağımlılığı psikolojik tedavi gerektirebilir.
Madde bağımlılığı ve kişilik bozukluları arasındaki bağ
AMATEM’in paylaştığı bilgilere göre yapılan araştırmalarda madde bağımlılığı ile kişilik bozuklukları arasında bir ilişki tespit edilmiştir. Ergenlik çağındaki sorunlu kişilik yapıları davranım bozukluğu olarak görülürken, kişi yetişkinliğe geçtiğinde artık kişilik bozukluğu kategorisinde değerlendirilir. Bu kişilik bozukluklarının dışa vurumu ise umursamazlık, fevrilik, otoriteyle çatışma, sosyal ortamlarda uyumsuzluk, dürtü kontrol sorunları, dengesiz davranma vb şekillerde görünür. Bu özellikler ise dikkat eksikliği ve hiperaktivite Bozukluğu, antisosyal kişilik, border-line kişilik, pasif agresif kişilik bozukluğu ve benzerinin belirleyici kişilik özellikleri olarak tanımlanır. Antisosyal kişilik bozukluğu madde kullanımı bağlamında sıklıkla görülür. AMATEM’in araştırmalarına göre bu oran yüzde 30’dur.
Kaynaklar:
Psikiyatri ve AMATEM Uzmanı Yrd. Doç Dr. Alptekin Çetin
Bağımlılık nedir? Madde bağımlılığı nedir? içeriğimizin yan sıra Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
