Bitkisel ürünleri sağlıklı diye kullanıyoruz ancak kimi ürünler bitkisel olmasına rağmen bilinçsizce kullanıldığında yarardan çok zarar getirebiliyor. Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Gülçin Kantarcı bitkisel ürünlerin bilinçli kullanılması gerektiğinin önemini vurguluyor.
Bitkisel ürünlerin insan doğru kullanıldığında insan sağlığına olumlu etki ettiği su götürmez bir gerçek. Ancak her ürün bitkisel olduğu için kullanılmamalı veya kullanılmadan önce bir uzmana danışılmalı. Örneğin, sarımsak ile kan sulandırıcı ilaç beraber kullanıldığında kanama riski artıyor. Bu nedenle cerrahi operasyon öncesi ve sonrasında sarımsak yemek sakıncalı olabilir.
Bir başka örnek vermek gerekirse hipertansiyon hastalarının beslenme ve yaşam tarzında gereken değişikliklere gitmesi çok önemli. Kan basıncını kontrol altına almak için bazen besin takviyeleri önerebiliyoruz. Kısmen daha çok bilinen sarımsak ve limon dışında tansiyon düşürücü bir besin olan kereviz tohumlarının kullanımı da giderek artıyor. Türkiye’de yapılan araştırmalar neticesinde aldığımız sonuç ise hastalarımıza verdiğimiz ilaçlarla hipertansif etki hastalarımızın sadece yüzde 20’sinde görebiliyoruz.
Dünya Sağlık Örgütü’nün Türkiye’de yaptığı araştırmaya göre hastaların yüzde 70’i fitoterapötik yani bitkisel ilaçlar kullanıyor. Uzman tarafından ilaç verilmiş olsa bile hastalar kan basıncı kontrolü için bitkisel ilaçlar kullanmaya devam edebiliyor.
Her ürün bitkiseldir diye kullanmayın!
Özellikle internette satılan ve etkisi kanıtlanmamış bir ürünü bitkisel diye kullanmamak gerekiyor. Yine aynı şekilde televizyon veya internetten gördüğünüz bitkisel ilacı eczaneye gidip bilinçsizce istememelisiniz. Eğer bitkisel bir ürün kullanacaksanız mutlaka bir uzmana danışmalısınız.
Nelere dikkat etmeliyim?
- Üzerinde etiket bulunan her bitkisel ürün doğal olmayabilir. Hatta bu durum onun güvenli olduğunu da göstermiyor. Örneğin kava ve eşek kulağı bitkisi insanlarda ciddi karaciğer hastalıklarına sebebiyet verebiliyor.
- Bitkisel ürünleri ilaç gibi düşünmemiz gerek. Yani eğer bir uzman tavsiye etmiş olsa dahi dozuna göre kullanmalıyız.
- Emziren ya da hamile kadınlar özellikle bitkisel ürün kullanırken dikkatli olmalı. Bitkisel ürünler ilaç gibi etki gösterebiliyor.
- Birçok bitkisel ürünün içindeki aktif madde bilinmiyor. Bu aktif maddeler bilinçsizce kullanılırsa vücudunuza yarardan çok zarar getirebiliyor.
- Bitkisel ürünlerin bazılarında metaller ve mikroorganizmalar da bulunabiliyor.
Dünyada ve ülkemizde durum nedir?
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünya nüfusunun yüzde 70 ila 80’inin temel sağlık hizmetleri uygulamalarında bitkisel üründen yararlandıkları ifade ediliyor. Özellikle Afrika ülkelerinde bu durum çok daha yaygın. Amerika Birleşik Devletleri ise bu alanda her yıl 60 milyar dolar harcama yapıyor.
Ülkemizde yapılan çalışmaya göre bir üniversite hastanesine başvuran her 10 anneden dördü çocukları veya kendi için bitkisel ürün takviyesi kullanıyor. Yine ülkemizde yapılan bir araştırmaya göre 18 yaş altı yaş altındaki kanser hastalarının yüzde 73’ü en az bir kez bitkisel ürün takviyesine başvurduğunu söylüyor.
Neden bu kadar çok kullanıyoruz?
Bitkisel ürünleri kullanıyor olmamızın altında yatan birçok sebep var. Bu sebeplere yakından baktığımızda sosyal, ekonomik, fizyolojik belirleyiciler ve toplumdaki değer değişimleri bile bu konuda etki gösteren faktörlerden biri olabiliyor. Sağlık kavramı anlayışında gerçekleşen süreç değişimleri de bitkisel ürün kullanımının artmasına bağlı nedenler arasında sayılabilir. Örnek vermemiz gerekirse bazı hastalıkların tedavilerinin pahalı olup herkes tarafından ulaşılamaz olması, bizi bitkisel ürün kullanmaya iten sebeplerden birisi.
Bireylerin sağlık sorunlarına “bireysel çözüm üretme” eğilimindeki artış da bitkisel ürünlerin kullanımı ile doğru orantılı. Özellikle son yıllarda bitkisel ürünler “raf üstü” ürün satış uygulaması sebebiyle kolayca ulaşılabilir durumda. Öyle ki internetten bile kolayca sipariş edip kontrolsüzce kullanabiliyoruz. Yazılı ve görsel basın organlarında da sık sık reklamların yapılıyor olması, hatta bazı TV programlarında bitkisel ürünlerin bir reçete olarak verilmesi yine bitkisel ürünlere yönelmemizin en büyük etkenlerinden birisi.
Neler yapılabilir?
Bitkisel ürünlerin modern tıp uygulamalarına entegre edilebilmesi için nitelik, güvenilirlik ve etkinlik kanıtlarının mutlaka olması gerekiyor. Sağlığımız için yararlı etkisi kanıtlanmamış herhangi bir bitkisel ürünün tanıtımı yapılmamalı ve satışı çeşitli yasal düzenlemelerle kontrol edilmeli. Bitkisel ürünler değerlendirilirken her bir aşama için tarafsız ve şeffaf davranılmalı ve mutlaka uzman kontrolünden geçmeli.
Kaynaklar:
Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Gülçin Kantarcı
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
