Çocuklarda lösemi belirtileri yani diğer bilinen adıyla kan kanseri belirtilerinin erkenden fark edilmesi her zaman kolay olmayabilir. Lösemide bazen basit bir kan sayımı yararlı olur fakat kesin tanı için kemik iliği örneği alınır. Bu nedenle alelerin ilk bulguları iyi takip etmeleri önemli.
Dünya ve ülkemizde çocukluk çağı kanserlerinde büyük bir artış gözlenmektedir. Özellikle Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada senede 300 bin çocuğa (0 – 19 yaş arası) kanser tanısı konulmakta. Türkiye’de ise bir sene içerisinde 3 bin 500 çocuk kanser tanısı almakta. Çocukluk çağı kanserleri her yaşta görülebilmekte fakat en fazla sıklık gösterdiği yaş aralığı 1 ila 5 olmaktadır.
Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Gül Nihal Özdemir, çocuklarda ateş ve halsizlik gibi bulgular enfeksiyon ya da başka nedenle açıklanamıyor ve ısrar ediyorsa, şüpheci davranılması gerektiğini belirterek, çocukluk çağı kanserine dair bilgilerde bulundu.
Çocuklarda hangi kanserler görülür?
Vücudun herhangi bir bölgesinde hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile ortaya çıkan ve kaynaklandığı doku ya da organı harap edip kan veya lenf yoluyla yayılan habis hastalıklar şeklinde nitelendirilen kanserler çocukluk çağında da görülebilir.
Çocuklarda kanser erişkine kıyasla çok daha nadir gözlenebilir. Çocuklardaki görülen hastalıkların yüzde 1’i kanser olmaktadır. Bazı kanser türleri ise sadece çocuklar üzerinde çıkar. Yine erişkin kanserleri de çocuklarda hiç görülmez. Keza kanserin çeşitli tipleri vardır ve kaynaklandığı organ ve dokuya göre de değişimler gösterebilir. Mesela kan kanseri lösemi, lenf kanseri lenfoma, karaciğerde ortaya çıkan tümör de hepatoblastom olmaktadır. Çocuklar üzerinde en sık görülen kanser ise lösemidir.
Çocuklarda kanser ne zaman görülür?
Çocukluk çağı kanserlerinin her yaşta görülme olasılığı var. Fakat en sık olan dönem 1 ila 5 yaş arasıdır. Belli yaşlarda bazı kanserler daha sık görülür.
Çocuklarda kanser neden olur?
Kanserin neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Genetik ve çevresel faktörlerin etkin bir ortaklıkla rol oynadığı düşünülmektedir. Radyasyon, sigara dumanına maruz kalmak, kimyasal maddeler ve bazı virüslerin hücre düzeyinde değişimler yaparak kanser oluşumuna etki ettiği söylenebilir. Bu faktörlere maruziyet özellikle de hamilelik döneminde önemlidir. Yani bazı kanser türleri ailesel olabilir. Ailede başka bireylerde de özellikle erken yaşta kanser gelişmiş olması genetik yatkınlık durumunu da düşündürmektedir.
Çocuklarda kanser ve lösemi belirtileri neler?
Çocuklar üzerinden kanseri erken fark etmek gerçekten zordur. Bazen ilk şikayet ya da bulgular hafif olabilir. Bu da önemsememe durumunu ortaya çıkartır. Çocuklarda tüm kanserlerin erken teşhisi için bir tarama testi yapmak da mümkün olmaz. Bu sebepten de ailelerin kanserin ilk bulguları bakımından dikkat etmeleri gerekir. En ufak bir şüphe durumunda bile doktora başvurmaları lazım.
Kanserin ilk belirti ve bulguları şu şekildedir:
- Aşırı ateş
- Halsizlik hali
- Bitkinlik
- Solukluk
- Ani kilo kayıpları
- Vücutta oluşan mor lekeler
- Sık enfeksiyonlar
- Lenf bezlerinde şişlik
- Karında şişlik
- Erkek çocuklarında testiste şişlik
- Bacak ağrısı
- Kemik ağrısı
- Baş ağrısı
- Sürekli tekrarlanan istifra
- Denge kaybı
- Bölgesel şişkinlikler
- Diş etlerinde şişkinlik ve kanama
- Görme bozuklukları
Tabii ki her ateş ve halsizlik durumu kanser anlamına gelmez. Fakat bu tarz bulgular enfeksiyon ya da başka nedenlerle açıklanamıyorsa ve ısrarcıysa şüpheci olmak önemlidir.
Çocuklarda kan kanserinin belirtilerinde öne çıkanlar ise şöyle:
- Ciltte solgunluk
- İştahsızlığa bağlı ortaya çıkan hızlı kilo kaybı
- Uzun süreli ateşli enfeksiyonlar
- Vücutta görülen beze veya morluklar
- Karında şişlik oluşması
- Eklem ağrıları
Çocuklarda kanser tanısı nasıl konulur?
Kanser tanısında öykü ve muayene değerlendirilir. Sonrasında da her kanserin tipine göre gerekli testler yapılır. Lösemide bazen basit bir kan sayımı yararlı olur fakat kesin tanı için kemik iliği örneği alınır. Tümörler için de genellikle görüntüleme yöntemleri ve biyopsi lazımdır.
Çocukluk çağı kanserleri tedavisi
Kanser hücreleri insanın bağışıklık sistemini sürekli yanıltırlar. Bu sebepten de vücut bu hastalığı kendi başına yenemez. Kanser tedavisi kemoterapi, cerrahi ve radyoterapiden oluşur. Her kanserin tipinin farklı bir tedavisi olur. Çocuk hematoloji onkoloji uzmanı dışında çocuk cerrahi, beyin cerrahi ve radyasyon onkoloğu gibi doktorlardan oluşan tedavi ekibi de gerekir. Çoğu çocukluk çağı kanserlerinde tedavi günümüzde oldukça başarılıdır.
Çocuklarda löseminin tedavisi
Çocuklarda lösemi belirtileri fark edildikten sonra uzman bir hekime başvurulması ve tedavinin aciliyetle başlaması önemlidir. LÖSEV’in paylaştığı bilgilere göre: “Çocuklarda lösemi tedavisi öncelikle genel durumun düzeltilmesi yöntemleriyle başlar. Bu safhada kan veya kanın içindeki özel hücrelerini donörlerden alınarak lösemili hastaya verilmesi, enfeksiyon mevcutsa gerekli mücadelelerin yapılması, böbreklerin, karaciğer ve kalbin kemoterapi ilaçlarının yan etkilerinden korunma önlemlerinin alınması çok önemlidir.
Ayrıca hastaların ve ailelerin hastalık hakkında bilgilendirilmesi, löseminin umutsuz değil, tersine iyi bir tedavi ve moral desteği ile lösemide yüzde 85’lere varan oranda iyileşmenin sağlandığının açıklanması tedavinin ikinci basamağıdır. Tedavi Esasları ve İlk Tedavide yüksek doz, birbirinden farklı en az 6 çeşit ilacın 4-6 hafta içerisinde damardan ve ağızdan verilmesidir. Burada amaç, blast adı verilen kötü huylu ana hücrelerin yok edilmesidir. Ancak kemoterapi ilaçları kötü hücrelerin yanında faydalı hücreleri de yok ettiği için çocuklarda saç dökülmesi, ağızda yara ve halsizlik görülür. Bağışıklık sistemleri zayıfladığı için en küçük mikrop bile ateşli enfeksiyonlara yol açabilir. O nedenle lösemili çocukların yanındayken maske takılması önemlidir.”
Kaynaklar:
Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Gül Nihal Özdemir
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
