Çocuklarda özgüven eksikliği, çoğunlukla anne ve babanın sebep olduğu bir durumdur. Çocuğun yaşına uygun yapabileceklerini ebeveynin yapması çocuğu beceriksiz yapar. Çocuğunuzun beceri kazanmasını ve gelişmesini istiyorsanız ona yardımcı olmayın, destek olun. Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi konu hakkında önemli bilgiler verdi.
Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, beceri ile yetenek arasında nüans olduğunu söyleyerek, “Yetenek, bir şeyi yapabilme gücümüzdür. Doğuştan gelir ve öğrenilerek kazanılmaz ancak yeteneğin eğitim ile fark edilmesi ve gelişimi kolaylaşır. Oysa ki beceri, eğitim ve tecrübe ile elde ettiğimiz maharetlerimizdir. Beceri kazandığımız bir şeyi ustalıkla yapabiliriz zira beceri, öğrenilerek ve deneyimleyerek kazanılır” dedi.
Çocuklara beceri kazandırma dönemleri
Çocuklara beceri kazandırmanın en kolay döneminin ise 1,5- 3,5 yaşları arası olan özerklik dönemi olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, “Bu yaşlarda çocuklarda içsel yönelimler oluşur. İçsel yönelimlerin beslendiği duygu ise merak duygusudur. Yoğun şekilde merak duygusu barındıran çocuk, gözlemlediği her şeyi deneyimlemek ister. Beceri kazanımı, hatalar ve tekrarların olduğu deneyimleme ile elde edilir. Hatalarına ve tekrarlarına rağmen fırsatlar verilen çocuk ancak beceriler kazanabilir. O nedenle çocuğun yaşına uygun yapabileceklerini, ebeveynin yapması çocuğu bir çok konuda beceriksiz yapar” diye konuştu.
Azimle harekete geçen çocuğa destek olun
Çocuktaki içsel yönelimlerden birinin de çocuğun azimli oluşu olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, “Azimle harekete geçen çocuğu durdurup çocuğun yapabileceği şeyi kendi yapan ebeveyn, çocuğunun beceri kazanmasına engel olmak ile kalmaz; çocuğu bu tutumuyla yetersiz hissettirir, çocuğun saldırgan davranışlar göstermesine neden olur, çocuğun merak duygusunu köreltir ve çocuğun gösterdiği azmi elinden alır” diye konuştu.
Kaybedilmiş özgüven duygusu
Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi, “Çocuğuna beceriler kazandırmak isteyen ebeveynin ilk olarak, çocuğunu gözetimli olarak özgür bırakmalıdır. Çocuğuna yardım etmek yerine destek olmalı, onun sosyal ortamlarda sıkça bulunmasını sağlamalı, onu doğayla sık sık temas ettirmeli, onun ince ve kaba motor gelişimini destekleyen etkinliklere katılımını sağlamalı, onu spor, sanat ve müzik gibi aktiviteler ile buluşturmalı ve onun her yeni deneyimini takdir ile karşılayıp yeterlilik ve değerlilik duygularını besleyerek özgüven kazandırmalıdır.
Unutmayın ki vaktinde kazanılamamış her becerinin altında kaybedilmiş bir özgüven duygusu vardır” diye konuştu.
Bu bölüm çeşitli kaynaklardan derlenmiştir
Çocuklarda özgüven eksikliğinin belirtileri
Aşağıdaki belirtilerin görülmesi halinde özgüven eksikliği düşünülebilir:
- “Hayır” demeyi beceremiyorsa,
- Sosyal ortamlara girmekte zorluk yaşıyorsa,
- Duygu ve düşüncelerini ifade etmekte problem yaşıyorsa,
- Eleştiriye aşırı duyarlıysa,
- Sık sık “Yapamam, beceremem” diyorsa
Özgüven nasıl oluşur?
Koşulsuz sevgi: Çocuğu, istenen bir şeyi yaptığı, başardığı için sevmek yerine, çocuğunuz olduğu için sevmek, kararlarına saygı duymak, ona kızgın olduğunuz zamanlarda dahi sevdiğinizi hissettirmek özgüvenin temel taşı kabul ediliyor.
İhtiyaçların karşılanması: Çocuğun bebeklikten itibaren fiziksel veya duygusal ihtiyaçlarının ebeveynleri tarafından zamanında karşılanması çok önemlidir.
Beklentiler: Çocuktan beceri ve ilgi alanlarını göz önünde bulundurmadan, mükemmel sonuçlar beklemek çocukta “Yeterince iyi olamayacağım” düşüncesine neden olur. Bu durum da özgüveni zedeler.
Kıyaslamamak: Her insan kendine özgüdür. Bu nedenle çocukları başka çocuklarla, kardeş ya da kuzenleri gibi akranlarıyla kıyaslamak doğru değildir. Burada önemli olan olumlu da olsa kıyaslama yapılmaması gerekliliğidir.
Pozitif Geribildirim: Çocuğun olumlu davranışları pekiştirilmek isteniyorsa, çocuğun kişilik özelliklerinden çok davranışına ve çabasına odaklanılması öneriliyor.
Sorunları çözmesine destek olmak: Çocuk, sizden yardım istiyorsa destek vermeye çaba göstermek gerekiyor. Çocuğun yapabileceği şeyleri asla ebeveyni üstlenmemeli. Fazla korumacı tutum anne ve babayı yoracağı gibi çocuğun da büyüdükçe basit kararları bile tek başına alamamasına neden olur.
İhtiyaç duyduğunda orada olmak: Çocuk sizden yardım istiyorsa ona neşe ve ilgiyle karşılık vermeniz öneriliyor. Aksi takdirde çocuk size rahatsızlık verdiğini hissedebilir. Hata yaptıklarında yargılanmayan, zor duygularla baş ederken teselli edilen çocuk kendini güvende hisseder.
Kaynaklar:
Uzman Klinik Psikolog Müjde Yahşi
Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği
“Çocuklarda özgüven eksikliği nedenleri? Becerikli çocuklar yetiştirin!” başlıklı haberimizin yanı sıra
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için Youtube hesabımızı da takip edebilirsiniz:
