Yaz ishali, çoğunlukla kirli gıda ya da sudan kaynaklanan önemli bir halk sağlığı sorunu olarak bilinir. Yaz aylarında ise görünme olasılığı daha sıktır.
İshal, gün içerisinde üç veya daha fazla yumuşak ya da sıvı kıvamında dışkı çıkışı olarak tanımlanan bir vaka türüdür. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Özgür Güncan, özellikler çocukları tehdit eden yaz ishallerine karşı alınması gereken önlemlerden ve detaylı yöntemlerden bahsediyor.
Yaz ishali, çoğunlukla kirli gıda ya da sudan kaynaklanan önemli bir halk sağlığı sorunu olarak bilinir. Yaz aylarında ise görünme olasılığı daha sıktır. Çocukluk çağındaki ishallerin en önemli nedeni ise virüsler ve yaz aylarındaki bakteri ile parazitlerdir.
Havuzlarda yutulan su ishale neden olabilir
İshalde bulaşma sebepleri ağız yoluyla ve yiyecek su ile olabilmektedir. Sıcak havalarda enfeksiyon oluşturan virüs ve bakteriler besinlerde hızlı bir biçimde üreyerek ishale sebebiyet verebilir. Bu kapsamda yine yaz aylarında artan su ihtiyacı sebebinden dolayı da kontamine suların ya da iyi ilaçlanmamış içme ile kullanma sularının tüketilmesi de ishale sebebiyet verebilir. Bu sulardaki ishal yapan mikroplar ağız yoluyla insan bağırsağına ulaşır. Bununla birlikte çocukların deniz ve havuzlarda yuttukları sular da ishale doğrudan sebebiyet olmaktadır.
Ağız yoluyla alınan ishal etkenlerinin büyük bir kısmı bağırsak duvarında iltihap oluşturup, bağırsak hareketlerini arttırır. Bu da bağırsağa su ve iltihabi hücrelerin geçişine sebebiyet verir. İshal etkenlerinin diğer bir kısmı da bağırsakta iltihap yapmaksızın, salgıladıkları toksin denilen zehirli maddelerin etkisiyle su ve tuz geçişini arttırarak ishale sebebiyet verebilir. Bu tarz durumlarda bulantı, huzursuzluk, karın ağrısı, kusma, ateş gibi başlangıçlar olabilir. Sonrası ise sulu dışkılama yani ishal başlar. İshal esnasında dışkı sayısı artış gösterir. İshalin kıvamı su gibi cıvık, sümüksü ya da kanlı olabilir.
Çocuklarda ishal belirtileri neler?
Yaz ishalinde veya farklı sorunlara bağlı gelişen ishalde şiddeti belirleyen en önemli unsur dışkılama miktarı ve sıklığıdır. Yani sıvı kaybı şiddeti çok önemlidir. İshalin en önemli istenmeyen etkileşimi dışkı yoluyla su ve elektrolit kaybederek dehidratasyon denilen vücudun sıvı dengesindeki bozulma hali olmaktadır.
Eğer ki ağızdan verilen sıvılarla çocuğun kaybı karşılanmazsa vücudu susuz kalır ve bu doğrultuda da ağız ve dilde kuruma, ağlarken gözyaşının akmaması, göz kürelerinde içe çökme ve daha koyu idrar yapma, halsizlik ve uyku eğilimi başlar. Bu durumda olan çocuklar hemen acile götürülmelidir. Bunların dışında da ateş, kusma, karın ağrısı ve dışkısında kan olan çocukların da kısa süre içerisinde bir hekim tarafından görülmesi lazım. Öyle ki iki yaş altındaki ishalli çocuklar öncelikle dehidratasyon bulguları açısından dikkate alınarak incelenmelidir.
İshal tedavisinde en önemli etken vücutta kaybedilen sıvının yerine konmasıdır. Anne sütü alan bebeklerde emzirme devam edilmelidir. Daha büyük yaştaki çocuklarda yaşına uygun diyetle beslenme devam edilmeli. Çocuğun sıvı alımı; su, çorba, ayran, pirinç suyu, elma suyu gibi içeceklerle arttırılmalı. Ayrıca yağsız makarna, pirinç pilavı, haşlanmış patates, yağsız et ve tavuk, yağsız ızgara köfte de bu gibi durumlarda önemli.
Yaz ishalinde korunma önerileri
- İlk altı ay boyunca anne sütü ile beslenme önemlidir.
- Kişisel temizlik dikkate alınmalı. Yemekten önce ve sonra ellerin yıkanması gereklidir
- Kaynağı net olmayan içme suları ile yıkanan sebze ve meyveleri çocuğunuza yedirmeyin
- Güneşte bekleyen şişe ve damacanadan su içilmemeli.
- Mümkün mertebe dışarıda satılan beklemiş yiyecekler tüketmeyin
- Krema, mayonez ve az pişirilmiş gıda tüketimini engelleyin
- Güvenli içme ve kullanma suyu tüketimi sağlayın
- Havuz kullanımında suyun temiz, bakımının düzenli yapılmış olmasına dikkat edin. Kontrolcü davranın bu konuda.
İshale ne iyi gelir?
Uzmanlar, yaz ishali veya diğer nedenlerle olan ishalde vücudun kaybettiği suyun acilen yerine konmasını önerirler. Temiz içme suyu, meyve suyu ya da et suyu tüketimi olabilir bunlar. Tabii çocuk sıvı aldığında kusuyorsa damar yolundan serum alması gerekecektir.
İçeriğindeki potasyum gereği alınması gereken meyve suyu tüketiminde, ishali daha da artıracak etkideki meyve sularından (elma suyu gibi) kaçınılmalıdır. Kafein ve alkol de keza uzak durulması gerekenler arasında.
Unutmamak gerekir ki bunlar genel önerilerdir ve yaz ishali mi yoksa ishalin altında yatan başka bir neden var mı diye mutlaka uzman bir doktora başvurmak gerekir.
Kaynaklar:
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Özgür Güncan
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
