COVID-19 sonrası özellikle hastalık yoğun bakımda atlatılmışsa, iyileşen hastalarda solunumsal ve fiziksel işlev bozuklukları gelişebiliyor. Dünyadaki ve Türkiye’deki vakalar incelendiğinde, özellikle uzun dönem COVID-19 hastalarının çok daha fazla fizyoterapi desteği alması gerekiyor. Uzun süre yoğun bakımda kalan hastaların kas kuvvetinde azalma, yürüme ve denge fonksiyonlarında bozulma, akciğer ve kalp kapasitesinde ciddi azalma meydana geliyor.
Hastalığı ağır geçiren hastaların, hastalığın ardından eski sağlıklarına kavuşabilmesi bazen aylarca sürüyor. Özellikle uzun süre yoğun bakımda kalan ve tedavi gören hastaların kas kuvvetinde azalma, yürüme ve denge fonksiyonlarında bozulma, akciğer ve kalp kapasitesinde ciddi oranda düşüş meydana geliyor. Uzmanlar, bu durumun fizik tedavi ve rehabilitasyonla azaltılması için yeni yöntemler geliştirdi.
Sadece yürüyüş demek değil
Fizyoterapi ve rehabilitasyon denince kişilere sadece yürüyüş gibi egzersizleri vermenin anlaşılmaması gerekiyor. Özellikle yoğun bakımda süregelen tedavi boyunca, vücutta solunum, kardiyolojik, kas ve iskelet gibi birçok sistem etkilenebiliyor. Yoğun bakımda yatıp entübe olan hastaların genellikle solunum kasları zayıflıyor. Bu durumda olan hastalara solunum kas eğitimi gibi farklı tedaviler de uygulanabiliyor.
Öte yandan bazı hastalarda hali hazırda devam etmesi gereken tedavilerin hastalık sebebiyle sonlandırılması, yıllarca verilen emekler ile elde edilen kazanımların hızlıca kaybedilmesine de sebep olabiliyor. Bunun yanı sıra solunum kapasitesi ve akciğer hacimlerinin yüksek olması, solunum tekniklerinin bilinmesi hem hastalıktan korunmak hem de hasta olanların iyileşmesinde de son derece önemli bir konu.
COVID-19 sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyon
Doç. Dr. Hülya Şirzai, hastalık hasarı en aza indirmek için geliştirilen fizik tedavi programıyla hastaların rahat bir rehabilitasyon süreciyle virüsten önceki sağlıklarına kavuşabileceklerini dile getirdi. Doç. Dr. Hülya Şirzai, “Tıp dünyası hastalığın tedavisine harcadığı mesaiden daha fazlasını COVID-19 sonrası rehabilitasyon için harcamaya başladı. Biz de COVID-19 sonrası için geliştirdiğimiz fizik tedavi odaklı program sayesinde hastalığın yol açtığı kas problemlerine odaklandık. Yeni programda hastaların kalp, solunum ve fiziksel fonksiyonlarını tam anlamıyla geri kazanmalarını hedefliyoruz” dedi.
Doç. Dr. Hülya Şirzai, “Programımız vücut fonksiyonlarının geri kazanımı ve virüsün verdiği hasarların tam anlamıyla onarımı için ideal olduğunu söylemek mümkün. Özellikle virüs dönemini ağır geçiren hastaların bu program sayesinde tazeleneceğini düşünüyoruz. COVID-19 ile ilgili özel fizik tedavi ve rehabilitasyon programında, ‘Pulmoner (akciğer) Rehabilitasyon’, ‘Kardiyak (kalp) Rehabilitasyon’, ‘Kuvvet, denge ve endurans Rehabilitasyonu’ başlıklarını içeriyor” diye konuştu.
Fizik tedavi nedir?
Fizik tedavi ve rehabilitasyon; kişinin hayat kalitesini etkileyen durumun iyileştirilmesi ve ortadan kaldırılması için çalışan tıp bilimidir. Tüm fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları modern tıp bilimi dahilinde, uzman hekimler ve fizyoterapistler tarafından yapılır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümüne yatan ya da ayaktan gelen hasta için uygun tedavi seçeneği uygulanır.
Sinir kesisi, kırık ve benzeri problemler için yapılan el cerrahisi sonrası rehabilitasyon ile yanıklara bağlı olarak gelişen hareket bozukluklarının rehabilitasyonu fizik tedavi uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Kas ve iskelet sistemi hastalıkları, ortopedik girişimler sonrası uygulanan ortopedik rehabilitasyon, inme sonrası gelişen hareket bozuklukları, yüz felci gibi sinir hasarlanmaları sonrasında nörolojik rehabilitasyon, doğum sırasında gelişen rahatsızlıklar için ise pediatrik rehabilitasyon uygulanır.
Fizik tedavi uygulamaları
Seanslar hâlinde uygulanan fizik tedavi ve rehabilitasyonun süresi, hastanın mevcut durumuna göre farklılık gösterebilir. Rahatsızlıklara uygun olarak sıklıkla kullanılan fizik tedavi yöntemleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Egzersiz: Kas ve dokuların zayıf olduğu alanların fiziksel aktiviteyle kuvvetlendirildiği, hastaların kas ve iskelet sisteminin güçlendirildiği tedavi yöntemi.
- Elektroterapi: Alçak ve yüksek elektrik akımı kullanılarak, ağrı ve kas güçsüzlüğünü ortadan kaldırmak için yapılan tedavi şekli.
- Fototerapi: Lazer ve UV ışınlarının uygulanması ile yapılan tedavi türü.
- Hidroterapi: Hastalara sıcak su küveti, kontrast banyo, deniz suyu ile tedavisi, kaplıca ve girdap banyosu yöntemiyle uygulanan tedavi.
- Kriyoterapi: Ağrılı bölgeye uygulanan soğuk su paketi, buz torbası, sprey, sıvı nitrojen ve soğuk kompresler ile yapılan fizik tedavi türüdür.
- Manuel terapi: Herhangi bir ilaç, cihaz ya da alet olmadan elle yapılan bir fizik tedavi yöntemi.
- Mekanoterapi: Farklı aletler kullanılarak bel ve boyun çekme hareketlerinin yanı sıra kompres ve manipülasyonların uygulandığı yöntem.
Kaynak:
Doç. Dr. Hülya Şirzai
Türkiye Romatizma Araştırma ve Savaş Derneği
“COVID-19 sonrası fizik tedavi şart oldu” haberimizin yanı sıra diğer Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
