Epilepsi nöbeti geçiren bir hasta gördüğünüzde refleks olarak onu tutup durdurmaya veya su vermeye çalışıyorsanız, bildiklerinizi hemen unutun! Böyle bir kriz anında nelerin yapılıp yapılmamasına geçmeden önce hastalığı ve nedenlerini tanıyalım.
Epilepsi nedir?
Halk arasında “sara hastalığı” olarak da epilepsi, beynin bir bölgesindeki hücrelerin anormal elektrik sinyali yollamasıyla ortaya çıkar. Kalp hastalıkları ile ilişkili senkop-baygınlık ve dahili hipoglisemi atakları gibi benzer durumlardan ayırt edilmelidir. Sara (Epilepsi), kronik bir hastalıktır. Genetik yada sonradan gelişen travma, yer kaplayan lezyon etkenlide gelişebilir. En bilinen şekliyle epilepsi nöbetleri ile kendini belli eder.
Epilepsi nöbetleri, ani şekilde ortaya çıkar ve beynin tümüne ya da belirli bir bölümüne yayılır. Nöbet tipleri beynin hangi bölgesinde başladığına göre değişir. Bazı epilepsi nöbetinde bilinç kaybı, istemsiz vücut hareketleri olur. Çoğu kez nöbetler 30 saniye/2 dakika arasında sürer. Beş dakikadan uzun süren bir nöbet varsa acil tıbbi yardım alınması gerekir. Bazı nöbetler ise garip tat ve kokular alma, bozulan zaman ve mekan duygusu, az konuşma ve çok yavaş hareket etme şeklinde de ortaya çıkabilir. Çoğu zaman, hastalar meydana gelen nöbetin sadece kısmen farkındadır. Epilepsi hastalığı tanısı koymak için kişinin en az iki kez nöbet geçirmiş olması gerekir.
Epilepsi nedenleri nelerdir?
- Yetişkinlikte komplike virüs, bakteriyel enfeksiyonlar ve anne karnında geçirilen enfeksiyonlar
- Doğum sırasında bebeğin bir müddet oksijensiz kalması
- Kafa travması
- Genetik ve metabolik hastalıklar
- Tümörler
- Virüs enfeksiyonları, menenjit gibi beyin enfeksiyonları
Epilepsi nöbet çeşitleri nelerdir?
Basit parsiyel nöbet:
Basit parsiyel nöbetlerde bilinç açık olur. Ani korku, daha önce olmuş bir olayı olmamış gibi hissetme veya olmamış bir olayı olmuş gibi hissetme, kötü koku ve tatlar alma, değişik renkler, ışık çakması meydana gelebilir.
Kompleks parsiyel nöbet:
Kompleks parsiyel nöbetlerde bilinç etkilenmesi meydana gelir. Kompleks parsiyel nöbetlerde çiğneme, yutkunma ve bir şey arar gibi şaşkın bakınma hali görülebilir.
Jeneralize nöbet:
Jeneralize nöbetler tüm beyine yayılır. Kişi önce kaskatı kesilir ve yere düşer. Bunun ardından tüm vücut kaslarında kasılıp gevşemeler olur. Nöbet esnasındaki şiddetli hareketler kişinin kontrolü dışında gelişir. Bunun yanı sıra sadece dalma ya da kısa süreliğine dalıp gitme şeklinde nöbetler de görülmektedir. Fizik muayene ve ardından tetkiklerle araştırma yapılır. EEG, beynin elektriksel ritmik aktivitesini ölçen bir cihazdır; epilepside tanı konmasına ve kontrolsüz elektriksel deşarjların beynin hangi bölgesinden başladığının tespitine yardımcı olur. Beyinde nöbetlere neden olabilecek yapısal bir problem olup olmadığını gösteren MR ve Bilgisayarlı Tomografi incelemeleri kullanılan en etkili yöntemlerdir.
Nöbet geçiren hastanın hareketleri engellenmemeli
Nöbet esnasında, hastanın hareketlerini durdurmaya ve engellemeye çalışmayın. Hastayı güvenli bir şekilde yere yatırın veya alın. Yaralayabilecek ucu sivri veya sert eşyalardan (Sivri köşeler vb.) hastayı uzaklaştırarak veya bunları hastanın yanından uzaklaştırarak hastayı koruyun. Sabit ve rahat olacak bir şekilde onu bir tarafa doğru yatırıp, tükürüğünün dışarı akmasını sağlayın. Rahat nefes alması için mümkünse ağzını ve solunum yolunu açık tutun, ilaç ya da su vermeye çalışmayın.
Engellemeler olumsuz olabilir ama açık bir cama veya yola doğru gitme vb. hareketlere yumuşakça engel olun. Nöbetinin bitmesini bekleyin. Nöbet hakkında verebileceğiniz bütün bilgilerin hem hastaya hem de doktora yardımcı olacağını unutmayınız. Kriz anı ilk defa karşılaştığınız kişi ise epilepsi nöbeti olmayabilir ya da gebe, hasta suda nöbet geçirdiyse (örneğin yüzerken), açık yarası olan, 5 dakikadan uzun süren ya da art arda olan nöbetler için ise hemen ambulans çağırın. Nöbetten sonra hava yolu, solunum ve dolaşımın durumu kontrol edilmelidir. Nabız ya da solunum yoksa kardiyopulmoner resüsitasyona (kalp masajına) başlanmalıdır.
Kaynaklar:
Türk Epilepsi ile Savaş Derneği
Diğer Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
