Hastanın zarar görmüş duyusal ve motor becerileri, denge, koordinasyon ve kas kuvvetlerini ve de görsel algılarını geliştirmeye yardımcı olan ergoterapi uygulamaları, hastanın yaşam kalitesini artırıyor.
Bilhassa beyin kanaması, felç koma ve yoğun bakımdan sonra hastaların tedavi planlamasında ergoterapinin önemli olduğunu belirten Ergoterapi Uzmanı Cahit Burak Çebi, bu uygulamaların hangi hastalıklarda kimlere önerildiğini anlattı.
Ergoterapi nedir? Tedavideki önemi nedir?
Bu yöntemi kişinin kendine bakım ve üretkenlik vb. pek çok gündelik hayata dair aktivitelere katılmasını sağlayan bir sağlık alanı olarak tanımlayan Cahit Burak Çebi, şunları ekliyor: “Beyin kanaması, koma, felç ve yoğun bakımdan sonra tedavi gören hastaların ergoterapi uygulamalarıyla ilişkisi bir hayli önemli. Bu hastalık gruplarındaysa eğer hastanın ergoterapiyle aktivite kimliği ve performansında farklılık yaratılabiliyor.”
Ergoterapide hedef, becerilerin yeniden kazanılması
Bahsi geçen hastalık grubundaki kişilerin aktiviteye katılım dengesinde sorunlar yaşayabildiğini belirten Çebi, şunlara dikkat çekiyor: “Bireye sağlanan katkının başında, ergoterapi uygulamaları sırasında anlamlı ve hedef içeren aktivitelerle rol performansının ve aktivite kimliğinin geliştirilmesi geliyor. Ayrıca hastanın toplumsal katılımının ve yaşam kalitesinin artırılması da sağlanan diğer yararlar arasında yer alıyor.”
Pek çok alanda uygulanabiliyor
Bu yöntemin her yaş grubunda rahatça uygulanabildiğini söyleyen Çebi, söz konusu hastalıklarına yönelik nörolojik rehabilitasyonun yanı sıra pediatrik, psikiyatrik, geriatrik, onkolojik, mesleki rehabilitasyonda da öne çıktığını belirtiyor.
Kapsamlı analiz gerekiyor
Ergoterapide hastanın ihtiyaçlarına dönük çevresini ve aktivitelerini göz önünde bulundurarak birçok yaklaşım ve yöntem kullanılıyor. Bilhassa söz konusu hastalık gruplarında maksimum bağımsızlığı sağlamak için kişinin aktiviteye katılım kısıtlılığının ortaya çıkarılabilmesi için kapsamlı ve detaylı bir analiz yapılıyor.
Değerlendirmeden sonra kişinin gündelik hayatta zorlandığı aktiviteler için stratejiler ortaya konuluyor. İş, ev veya okul gibi çokça zaman geçirilen alanlarda, bireyin ihtiyacına yönelik çevresel düzenlemeler hayata geçiriliyor. Kişinin yalnızca geçmişte yaptığı aktivitelere odaklanılıyor veya yeni hobiler / işlerle yeni yetenek kazanmaları sağlanıyor.
Eğitimler veriliyor
Kişi tekerlekli sandalye veya koltuk değneği gibi yardımcı aparatlar kullanıyorsa uzmanlar uygun yardımcı aletleri seçmesinde ve kullanmasında eğitimler verebiliyor. Konuyla ilgili Çebi şunları kaydediyor:
“Ergoterapi uzmanları kişinin bilişsel fonksiyonlarını geliştirmek için kognitif rehabilitasyonu destekleyen aktivite programları hazırlıyor. Bu sayede algılama, dikkat, hafıza, oryantasyon ve yönetimsel fonksiyonları geliştirip bireyin olduğundan bağımsız şekile topluma dahil olmasına katkı sunuyor. Uzmanlar kişiye kavrama eğitimi, motor beceri eğitimi, denge ve koordinasyon becerilerini artıran eğitimler, aktivite uyumlandırma gibi eğitimlerle destek oluyor. Öte yandan kişinin bakımıyla ilgilenen kişilere de eğitimler veriliyor.”
Down sendromunda nasıl kullanılır?
Down sendromlu bireylerde, yavaş öğrenme, problem çözme, karar vermede zorluk, salya akıntısı, konuşmada ve motor gelişiminde gecikme gibi bulgular gözlemlenmesi sebebiyle bu yöntemin önemi daha da artıyor. Uzmanlar bu problemlerin tedavisinde, duyu bütünleme, vestibüler simülasyon, oral-motor terapi, bilişsel terapi, günlük yaşam aktiviteleri eğitimi ve aktivite odaklı nörogelişimsel tedavileri kullanıyor.
Down sendromlu bireyin objeleri yere düşürme, nesneleri ağzına alma, vücut pozisyonunu ayarlamada zorluk, sık sık düşme, saç tutamama gibi problemler, ergoterapistler tarafından duyu bütünleme tedavisi ile doğru cevaplar vermesi sağlanıyor. Down sendromlu bireylerin duyu bütünleme ile vücuduna ve çevresine olan farkındalığı da artıyor.
Kas hastalıklarındaki rolü
Kas hastalıkları vücudun hareket etmesine yardımcı olan kasların işlevini yerine getirememesi durumuna deniyor. Kas dokularının aralarında olan kas hücrelerinin işleyişi bozulduğunda kas rahatsızlıkları gözlemlenmeye başlıyor.
Kas hastalıklarında bu yöntemin rolü elbette büyük. Kas hastalıklarında hastalığa sahip olan bireyin dışarıdan bir yardıma en asgari şekilde ihtiyaç duymasını amaçlıyor. Hasta bireyin, hayat kalitesi yükseltilerek daha bağımsız hareket etmesi sağlanıyor. Yöntemin kas hastalıklarında başlıca hedefleri şu şekilde:
- Mevcut olan kas kuvvetinin korunması sağlamak ve kaybını geciktirmek
- Hastalığın farklı dönemlerinde fonksiyon artırıcı araç, gereç ve cihazlardan yararlanabilmek.
- Eklem ve enerji koruma yöntemlerini öğretebilmek
- Günlük yaşam aktivitelerindeki bağımsızlığı sağlamak
Az gören tedavisinde…
Bu rehabilitasyon yönteminde ergoterapi yaklaşımları, görsel bilişsel fonksiyonların, yani görsel dikkat, görsel hafıza, görsel ayrım, tanıma, eşleştirme, sıralama/sınıflandırma ve ilişkilendirmenin sonucunda planlanmalı.
Az gören tedavisinde kullanılan bu yöntem, renk zıtlığı, aydınlatma, mobilyalar, objelerin büyüklük ve uzaklıkların ayarlanması ve hareket alanındaki engellerin ortadan kaldırılması ve günlük aktivitelerin bu yönde düzenlenmesini kapsıyor. Az gören bireyler için uygun bir şekilde planlanmış programla yardımcı teknolojiye bağlı kalmadan mevcut potansiyel korunabiliyor.
Kaynaklar:
Ergoterapi Uzmanı Cahit Burak Çebi
Hacettepe Üniversitesi Ergoterapi Bölümü
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
