Gece yeme sendromu yani bilinçsizce gece uyanıp yemek yemek, uyurgezerlik gibi bir sorun. Ekseriyetle genç kadınlarda görülen ve bir uyku bozukluğu olarak adlandırılan bu problem, aynı zamanda kişinin aşırı kilo sorunuyla da karşı karşıya kalmasına neden oluyor. Öte yandan kişinin uyku sırasında farkında olmadan tehlikeli yiyeceklerle zehirlenebileceğine dikkat çeken uzmanlar, bu sorunun ilaç tedavisiyle giderilebileceğini söylüyor.
Nöroloji Uzmanı Profesör Doktor Barış Metin, gece uykudan uyanıp bilinçsiz yeme sorunuyla ilgili detaylar paylaşıyor.
Bilinçsiz yemek, rüya halinde gerçekleşiyor
Gece yeme bozukluğu yaşayanlarda beynin uyku ve uyanıklık kontrolünde bir sorun yaşanıyor. Kişi beyni hala uyku halindeyken uykusundan kalkıp yemek aramaya başlıyor. Bir başka ifadeyle rüya halindeyken bilinçsizce yemek yiyor. Hastalığın sebebi henüz anlaşılamamış ols ada uykuda hareketsiz yatmayı sağlayan mekanizmalarda bir bozukluk olduğunu söylemek mümkün. Ayrıca kişinin uykusunun sık sık bölünmesi de hastalığı tetikleyebiliyor.
Aşırı miktarda kilo artışı olur
Gece yeme sendromu ekşi, tatlı, acı, sıcak, soğuk vb. ayrım olmaksızın her tür besin için geçerli olabilir. Bu sorunu yaşayan kişiler gece uykusundan uyanıp çokça yemek yiyebiliyorlar. Bu aşırı tüketim aşırı kilo artışına da neden oluyor. Hastalar bilinçsizce yemek yediği için kilo kontrolünü sağlamak güçlşiyor.
Uyku uzmanıyla görüşülmeli
Gece yeme sendromu psikiyatrik bir bozukluk değildir, parasomni yani uyku bozukluğudur. Hatta kimileri gıda ambalajı gibi normalde tüketilmeyen ya da toksik maddeleri yemeye çalışabilir. Kişi kendi iradesiyle yemediği için de psikoterapiyle düzelebilen bir sorun değildir, bu nedenle bir uyku uzmanına gitmek daha doğrudur ve zaman kaybetmeden tedavi edilmelidir. Aksi halde hastalarda aşırı yemeye ve kilo almaya bağlı çaresizlik hissi ve depresyon görülebilir.
Genç kadınlarda daha sık görülüyor
Hastalarda gece yeme sendromuna ek olarak huzursuz bacak sendromu, uykuda periyodik hareket bozukluğu ve uyurgezerlik de görülebilir. Hastaların büyük bir çoğunluğunu genç kadınlar oluşturmaktadır.
Gece yeme sendromu tedavisi
“Gece yemek yeme alışkanlığından nasıl kurtulurum?” diye merak ediyorsanız cevabı basit: Gece yeme sendromunda kullanılan ilaçlarla gece yeme bozukluğu kontrol altına alınabiliyor. Uykuyla ilişkili yemek yeme bozukluğu olanlar tedavi olmaması halinde aşırı kilo alıyor. Ayrıca tehlikeli şeyler tüketebilecekleri için zehirlenmeleri de söz konusu. Dolayısıyla hastalığın muhakkak tedavi edilmesi gerekir. Ayrıca eşlik eden başka uyku bozukluğu varsa o da tespit edilmeli. Şayet uyku bütünlüğünü bozan uyku apnesi gibi bir sorun varsa da gecikmeden tedavi edilmeli.
Eğer gece uyanıp yemek yemek kilo almanıza neden olduysa…
Kilo aldıysanız ilk yapılacak şey elbette makul bir diyet programı uygulayıp egzersiz yapmaya başlamak olacaktır. Ancak diyet yaparken günde kaç kalori aldığınızı bilmenizin önemli olduğunu unutmayın. Bunun takibini yapmak ise çok kolay aslında. Akıllı telefonlardaki apliklasyonlarda, paketli gıdaların ambalajında, restoran menülerinde tüketilen ürünlerin kalori değerleri kolayca bulunabiliyor.
Diyetisyen Merve Sır, diyet sırasında kalori dengesi kurulmasına dikkat çekerken öte yandan bunun bir takıntıya dönüşmemesi gerektiğini de belirtiyor.
Makro besinler enerji içeriyor
Kalori, tükettiklerimiz içinde büyük yer aldığı için makro besinleri ifade eder. Gıdalardaki eser elementler, vitaminler vb. gibi diğer besin maddeleri değil ama makro besinlerde enerji mevcuttur. Aynı şekilde alkol de enerji kaynağıdır. Bu enerjiler kalori / joule birimleriyle ölçülür. Laf arasında geçen kalori, aslında kilokaloridir (1000 kalori). Enerji sağlayan besinlerin gram başına düşen kilokalorileri ise şöyle:
- Karbonhidratlar: gram başına 4 kilokalori
- Proteinler: gram başına 4 kilokalori
- Yağlar: gram başına 9 kilokalori
- Alkol: gram başına 7 kilokalori
Tabii vücudun bir besinden gerçekte alacağı enerji miktarı çeşitli faktörlere bağlıdır.
Bedenimizin enerjiye hep ihtiyacı var
Vücudumuzdaki kimi süreçler için enerji şart ve enerji de yiyecek & içecek, yağlar, makro besinler, karbonhidratlar ve proteinden oluşabilir. Bir besindeki enerjiyi ölçebilmek için önce kalorinin ölçülmesi gerekir. Kilo verme konusunda da günlük kalori tüketimi önemli rol oynar ve çoğu kişi bundan bihaber diyet yapmaktadır.
Her insanın günlük tüketmesi gereken kalori miktarı yaşına, boyuna, cinsiyetine, düzenli spor yapıp yapmadığına, iş gereği ne kadar fiziksel güç harcadığına vb. göre değişir.
Vücut, bazal metabolizma hızı için tedarik edilen miktarın yüzde 70’ine ihtiyaç duyar. Dinlenirken vücudun harcadığı enerji miktarına bazal metabolizma hızı adı verilir. Bazal metabolizma hızı ise bütün hayati fonksiyonların devamı için gereklidir.
Günlük kaç kalori tüketilmeli?
Kadınların ekseriyetle günlük ortalama 2 bin kaloriye ihtiyacı olurken erkeklerde bu oran 2 bin 500 kaloriye çıkar. Kişiye özel hesaplama için bireysel bazal metabolik hızının hesaplanması şarttır.
Bireysel bazal metabolik hızı hesaplamak içinse kimi formüller bulunur. Bu formüller gerçek hızın bir yaklaşımı olarak düşünülmelidir tabii ve kalori ihtiyacı kişiye özel hesaplanmalıdır.
- Erkekler için formül:
Bazal metabolizma hızı = 1 x vücut ağırlığı x 24
- Kadınlar için formül:
Bazal metabolizma hızı = 0,9 x vücut ağırlığı x 24
24 sayısı hesaplamaya dahil edilir çünkü bir kilogram vücut kütlesinin dinlenme durumunda günde ortalama 24 kilokalori tükettiği varsayılır.
Yemekte aşırıya kaçmak sağlık sorunlarını beraberinde getirir
Yetişkin bir insanın mide hacmi yaklaşık 1 litredir ve kapasitesinden fazla yemeğe maruz kaldığında mide diğer organlara baskı uygular. Bilhassa çok yağlı yiyecekler, yoğun tatlandırılmış ve şişkin yiyecekler tokluk hissine ve diğer mide bağırsak sistemi şikayetlerine sebep olabilir. Yemeğin bileşimine bağlı olarak hipoglisemi veya yüksek serotonin seviyeleri de yorgunluğa yol açabilir.
Karbonhidrattan yana zengin besinlerin tüketilmesiyle birlikte kandaki glikoz artışı ve insülin hormonunun artan salınımı ortadan kalkar. İnsülin, vücut hücrelerine şeker akışını teşvik ederek kan şekeri seviyesinin tekrar düşmesine sebep olur. İnsülin salgılanması, yemekten sonra aşırı artarsa, ‘hipoglisemi’ olarak bilinen kan şekerinin düşmesine neden olur. Ancak beyin enerji kaynağı olarak kan şekerine bağlı olduğu için performans belirli bir süre kısıtlanabilir.
Kalori hesabı önemli ama takıntıya dönüşmemeli
Malum diyetlerin mottosu “Yaktığından daha az kalori alırsan kilo verirsin” olduğu için kalori hesabı da önemlidir. Ancak proteinden, yağdan ve karbonhidrattan alınan kaloriler farklıdır ve vücudumuz bu kalori işlerken de farklılık gösterir.
Karbonhidratlar ve yağ, obezitenin yaygın nedenleri arasındadır. Çoğu karbonhidrat ve yağ vücudumuz tarafından kolaylıkla sindirilebilir. Spor yaparken aynı anda çok fazla enerji harcamak her zaman işe yaramaktadır. Öte yandan sindirimi zor olan proteinin kilo vermeye yardımcı olduğu bilinmektedir. Vücudun hiç sindirmediği kaloriler de vardır. Gıda ambalajındaki kalori tabloları, enerjinin ne kadarının vücut tarafından gerçekte kullanıldığına dair herhangi bir bilgi sağlamamaktadır.
Kalori tablolarına dikkat!
Kalori tabloları temelde vücuda ne kadar enerji sağlandığına dair bir kılavuzdur. Bununla birlikte, fruktozdan elde edilen 100 kalori, sağlıklı yağlardan alınan 100 kalori ile karşılaştırılamaz. Çünkü fruktoz vücutta tamamen farklı metabolik süreçleri tetiklemektedir. İştah yaratan insülin seviyelerini yükseltmekte, aynı zamanda vücudun enerji tüketimini uzun vadede azaltmaktadır. Mesela kuruyemişler çok fazla yağ içerir ve çikolatadan daha fazla kalori içerdikleri için kalori bombası olarak kabul edilir. Ancak temiz kalori kaynağı olan kuruyemişler kilo alımının kontrolünü kaybetmeye neden olmaktadır.
Bu nedenle kuruyemişlerin kalorilerine bakmak yanıltıcı olabilmektedir. Herkes vücut kaloriyi farklı kullanmaktadır. Yaş, cinsiyet, boy, bireysel bağırsak florası, hastalıklar ve günün saati kaloriyi kullanmada etkili olan faktörlerdir.
Kaynaklar:
Nöroloji Uzmanı Profesör Doktor Barış Metin
Diyetisyen Merve Sır
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
