Kafein zehirlenmesi çok sık duyduğumuz bir kavram olmasa da her an karşılaşabileceğimiz bir sorun. Yoğun ve hızlı şehir hayatında insanlar, günlük rutinlerine daha enerjik devam edebilmek için çoğunlukla yüksek kafein içeren enerji içecekleri tercih ediyor. Gün içinde belli bir miktardan fazla alınan kafein ise kafein zehirlenmesine sebep oluyor.
Sıklıkla ders çalışırken daha fazla odaklanmak ya da uzun süre uyanık kalmak veya uzun saatler boyunca eğlenebilmek için tüketilen kafein fazla tüketildiğinde istenmeyen sonuçlar doğurabiliyor. Uzmanlar günlük 200 mg veya üzeri yapılan kafein tüketimi sonucunda zehirlenme vakaları yaşandığını belirtiyor.
Diyetisyen Özden Örkcü, bu zararlı içecek yerine tüketilebilecek enerji veren sağlıklı içecek önerilerini paylaştı.
Kafein zehirlenmesini önlemek için miktara dikkat!
Enerji içeceği tüketiminin öncelikle ergenlik çağındaki ve genç erişkin erkek nüfusun tarafında tercih ediliyor. Diyetisyen Özden Örkcü maddelerin kötüye kullanımı ve risk alma davranışları ile bağlantılı olarak kardiyovasküler ve nörolojik sistemlerin zarar görmesinin en yaygın rastlanan yan etkileri olduğunu belirtiyor. Enerji içeceklerinde en sık rastlanan bileşen ise kafein.
Bu içecekler genelde çocuk ve gençler arasında ders çalışırken uyanık kalabilmek ve uzun saatler eğlenmek için tercih ediliyor. Bireylerde çoğunlukla kafein zehirlenmesini bulguları 200 mg üzerinde ya da eşit dozda kendini gösteriyor. Kafein zehirlenmesinde ise anksiyete, uykusuzluk, gastrointestinal rahatsızlık, kas seğirmesi, huzursuzluk ve yorulmama dönemleri içeren semptomlar ortaya çıkıyor.
Kafeinli enerji içecekleri yerine sağlıklı içecekler
Günlük 300 mg’dan fazla kafein tüketen kişilerde halüsinasyonlar görülebileceğini vurgulayan Örkcü, enerji artışı sağlayan sağlıklı içecek önerilerini şöyle paylaştı:
Zihinsel yorgunluğa birebir: Gingseng ve meyan kökü çayı
Ginseng, zihinsel yorgunluk başta olmak üzere sinir sistemi üzerine etki ederek daha dinç olmak için birebir. Enerji içecekleri yerine daha sağlıklı bir alternatif olarak tercih edilmesinde fayda var.
Hazırlanışı ise oldukça basit. Ginseng ve meyan kökü bir termos veya büyük bir demliğe koyularak üzerine dört bardak kaynar su ekleniyor. 20 dakika demledikten sonra suyu ayrı bir kaba boşaltılmalı. Ginseng ve meyan köküne dört bardak kaynar su daha ilave edilerek 20 dakika daha demlenmeli. Bu işlem aynı köklerle beş defaya kadar tekrarlanabilir. Çay süzüldükten sonra gün boyunca tüketilebilir.
Güçlü antioksidan: Kekik yağı ekstresi
Kekik, viral kaynaklı yorgunluklara ve bakteriyel enfeksiyonlara karşı kuvvetli antioksidan özelliğiyle vücutta mücadele edebilen mucizevi bir bitki. Ek olarak sindirim ve bağışıklık sistemi işleyişini de güçlendiriyor. Bir bardak suya bir ila iki damla eklenip günde bir kez içilebilir. Tadında hafif acılık olduğu için sadece birkaç damla tercih etmeniz yeterli olacaktır.
Pancar suyu dayanıklılığı artırıyor
İngiltere’deki Exeter Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada pancar suyunun atletik dayanıklılığı uzattığı sonucu ortaya kondu. Pancar bunun yanında kan basıncını azaltma özelliğine de sahip bir sebze. Pancar suyu havuç, salatalık, kereviz gibi diğer sebzelerle desteklenerek vitamin, mineral ve lif oranını yükseltmede etkili bir rol oynuyor.
Dahası pancar suyu bilişsel fonksiyonları güçlendirmede büyük yere sahip. Yaşlanma ile birlikte beyindeki kan akışı yavaşlıyor. Bunun sonucunda hücrelerdeki kanlanmanın azalması Alzheimer gibi hastalıklar görülebiliyor. Bunu engellemenin yolu ise vücuttaki nitrik oksit miktarını artırmak. Pancarın içinde bulunan nitrat vücutta nitrik okside dönüşerek bilişsel fonksiyonları düzenliyor.
Vazgeçilmez içecek su
Su gün boyunca enerjiyi korumak için çok önemli bir içecek. Su daima her şeyden önce ilk seçenek olmalı. Çoğu zaman insanlar, ihtiyaç duydukları tek şeyin daha iyi hidrasyon olmasına rağmen günü geçirmek için şeker, kafein ve diğer katkı maddeleriyle dolu süslü enerji içecekleri arıyorlar. O yüzden yanınızda her zaman dolu bir su şişesi bulundurmalı ve günlük yeterli miktarda su tüketilmeli.
Kafein bağımlılığı nedir? Kafein bağımlılığından nasıl kurtulunur?
Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kemal Arıkan’ın paylaşımlarına göre günde 600 mg (8 bardak kahve) ve üzeri kafein bağımlılığına girer.
Bazı çalışmalar kafein bağımlılığının insan psikolojisi üzerindeki etkisini kanıtlar nitelikte. Bir vaka çalışmasında ünde 10 bardak kahve içmezse anksiyete, ajitasyon, uyku bozukluğu ve baş ağrısı gibi semptomlar yaşadığını belirten hasta, kafein alımını durdurmak istese bile psikiyatrik ve psikolojik semptomların önünü kesemediği için kafein alımına devam ettiğini belirtmiştir. Araştırmacılar bunu kafein zehirlenmesi olarak tanımlar.
Fazla kafein kullanımı metiliksantin ve seratonin nöronlarını harekete geçirir ve merkezi sinir sistemi üzerinde kalıcı hasarlara sebep olabilir. Bu nedenle kafein bağımlılarında psikotik ve mani semptomlar sıkça görülür. Kafein bağımlığının tedavisi zaman alabilir fakat bilişsel terapi yöntemiyle en aza indirgenebilir. Buna ek olarak nörotransmitterlerın düzenlenmesi için SSRI tipi ilaçlarla müdahale yapılabilir.
Kaynaklar:
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
