Kronik stres yetişkinler kadar çocuklar için de büyük bir sorun. Çocuğunuzda henüz 8 yaşına gelmemesine rağmen tüylenme, göğüs büyümesi gibi sorunlar görünüyorsa eğer, erken ergenlik belirtileri olabilir. Böyle bir durumda bir çocuk endokrinoloji uzmanına başvurulması gerekmektedir. Psk. Reyyan Tekin, son dönemlerde hazır gıda tüketimindeki artış, fiziksel aktivitenin azalması ve kilo artışı ile kronik stres gibi etkenlerin erken ergenlik için büyük bir zemin olduğunu belirtti.
Ergenlik ve erken ergenlik nedir?
Ergenlik çocukluk ile yetişkinlik arasındaki en önemli köprüdür. Bu geçiş esnasında da zihinsel ve duygusal bir dönüşüm de kendisini göstermeye başlar. Ergenlik yaşı normalde kız çocuklarında 8 ile 13, erkek çocuklarında ise 9 ile 24 arasında olmaktadır. Fakat buna karşın bazı çocuklarda ergenlik yaşında farklılıklar görülebilir. Ergenliğin başlaması ve ilerlemesinde çeşitli genetik, çevresel ve beslenme gibi değişkenlikler önemli rol oynamaktadır. Eğer ki ergenliğe dair belirtilerin kızlarda 8, erkeklerde ise 9 yaş öncesi görülme durumu varsa, bu durum erken ergenliğe işaret edebilir.
Erken ergenlikte özellikle de 8 yaşından önce tüylenme, göğüste büyüme ve ilk adet döngüsünün yaşanması gibi durumlarda aile tarafından iyi bir gözlem gerekmektedir. Böyle anlarda bir çocuk endokrinoloji uzmanına başvurulmalıdır. Ki son senelerde dünya ve ülkemiz genelinde erken ergenlik vakalarında artış vardır. Bunun tam olarak nedeni saptanmasa da erken ergenliğin kız çocuklarını erkek çocuklarına kıyasla daha fazla etkilediğine dair çalışmalar yapılmıştır.
Salgın dönemi erken ergenlik vakalarını artırdı
Yapılan çoğu çalışmalar göz önüne alındığında içerisinde birçok katkı maddesi bulunan hazır gıdalardaki tüketimin artması, fiziksel aktivitenin azalması ve vücut kitle indeksinin artışı gibi koşullarda erken ergenliğin başladığı saptanmıştır. Aynı zamanda da kronik stres altında büyümekte olan çocuklarda beslenme ve ekran karşısında kalma süresi gibi etmenler de erken ergenliği etki etmektedir.
Stresin psikolojik sonuçları nelerdir?
Özellikle de salgın döneminden dolayı uygulanan kısıtlamalar dünya genelinde ruh sağlığına önemli etkiler oluşturduğu için izolasyonla gelen yeni koşullar çocuklarda stres oluşturabildi. Bunun yanı sıra fiziksel aktivite de neredeyse durma noktasına ulaştı. Uyku düzeninin bozularak ekran karşısında kontrolsüz bir biçimde tüketilen kilo aldırıcı gıdaların artışı da vücut yağ dokusunun artmasıyla birlikte ergenlik hormonlarının çok daha fazla salgılanmasına sebebiyet verdi.
Bu noktada da salgın döneminde artan ergenlik vakalarının dikkat çekici olduğunu söylemek mümkün. Çünkü çoğu insan gibi çocukların da alışık olmadığı bir durumla karşılaşılması, hem fiziksel hem de ruhsal açıdan uyumlanmak zorunda kalınan değişimlerle birlikte erken ergenlik sorunu ortaya çıkartabilir.
Erken ergenliğe giren çocuk düşük benlik saygısı geliştirebilir
Bunların yanı sıra ergenliğe duygusal ve bilişsel açıdan hazır olmayan çocuğun kendi yaşıtlarından farklı olma duygusundan ötürü de düşük belik saygısı geliştirme etkisi var. Çünkü çocuğun bedensel, duygusal, bilişsel olarak sağlığının ön koşulunun başında anne babanın iyi oluşu gelir.
Ebeveynlerin bu açıdan oluşacak ihtiyaçlarını göz ardı etmeksizin kendileri veya çocukları için iyi bir uzmana danışmaları gerekir. Bu konuda çekincesiz davranmalıdırlar. Çocukların harekete ihtiyaçları vardır ve bu sebepten de çeşitli egzersiz ve spor aktivitelerine yoğunlaşılmalıdır. Bu konuda katılımcı da olmalısınız. Keza çocuklar yetişkinlerin sözlerinden ziyade onlardan gördüklerini taklit eder.
Sürekli cep telefonuyla oynayan bir ebeveynin telefon bağımlılığıyla alakalı çocuğuna öğüt vermesinin etkisi olumlu olmaz. Birlikte güzel atıştırmalıklar hazırlamak, planlanan aktivitelerin uygulanması ve geçirilen vaktin verimliliğine ulaşılması, çocukların kendi benliğine olan saygısını da geliştirir. Böylece erken ergenlik başta olmak üzere stres kaynaklı birçok sorunun da üzerine gidilmiş olunur.
BONUS: Çocuklarda depresyonun belirtileri nelerdir?
Uzm. Dr. Cansu Çobanoğlu’na göre çocuklarda yaşla birlikte artan şekilde erişkinlerdeki belirtilere benzer şekilde depresyon görülebiliyor. Bu belirtilerin başında; depresif duygudurum, daha önceden keyifle yaptığı aktiviteleri yapmak istememe, zevk alamama, kilo kaybı ya da kilo alımı, uyku azalması ya da aşırı uyuma hali, hareketlerinde yavaşlama, yorgunluk, bitkinlik, değersizlik ve suçluluk duygularının yoğun hissedilmesi, dikkatte azalma, ölüm ve intihar düşünceleri hatta girişimleri geliyor. Ebeveynler çocuklarda şu belirtileri gözlemliyorlarsa depresyon ihtimali değerlendirilmeli:
- Rutin dışı davranışlar
- Uzun süren ağlamalar
- Nedeni bilinmeyen huzursuzluk
- Sessizlik
- İçe kapanma
- Ders başarısında düşme
- Tedirginlik
- Arkadaş ilişkilerinde bozulma
- Sinirlilik
- Ölüm korkusu
- Uyku ve beslenme sorunları
Kaynaklar:
Psk. Reyyan Tekin
Uzm. Dr. Cansu Çobanoğlu
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
Bu gönderiyi Instagram’da gör
