Farkındalık (mindfulness) terapisinin son dönemlerde oldukça yaygınlaştığını belirtmek isteriz. Bu konu hakkında çeşitli sempozyumlar düzenlenirken, Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel, farkındalık terapisindeki öğelerin psikoterapide kullanımı bakımından önemli olduğunun altını çizdi.
Bu terapinin yaygınlaşmasının esas nedeninin ruh sağlığına iyi geldiğini belirten Ögel, mindfulness’ın aslında tek başına bir eğitim alanı olduğunu vurguladı. Bu sebeple mindfulness için geniş bir eğitim alanı gerekirken, bu yaşam biçimini kendi hayatımıza monte ederek diğer insanlara aktarımı da sağlanmış olacaktır.
Mindfulness terapisinde önemli amaçlar vardır. Şimdiye odaklanmak, yalnızlık, mesafe koyma, kabullenme ve deneyimlerinin farkındalığı gibi 5 önemli öğenin anlaşılması gerekmektedir. Bunu anlamak adına kullanılan yöntemlerin de çeşitli olduğunu bilmelisiniz. Her öğede terapide nasıl kullanıldığı, ne işe yarayıp şimdiki zamana odaklanılabileceği becerisine yoğunlaşılmaktadır.
1. Şimdiye odaklanmak
Odak unsuru aslında dikkat toplamaktan çok yaşanan o ana kendinizi yoğunlaştırmaktır. Fakat bu dikkatim dağılsın, anksiyetem azalsın diye bulaşık yıkamak anlamına gelmek. Ne yapıyorsanız dikkati ona yoğunlaştırmak anlamına gelir. Alıcı bir dikkat, o esnada hissettiğiniz, size aktarılacak duyumları toplamak ve yepyeni duyumlar oluşturmak anlamına gelmez.
Şimdiye odaklanmak geçmişin yükünü, geleceğin de kaygısını azaltır. Bu sebepten de mindfulnessin ruhsal sorunlara iyi gelmesinin sebebi budur aslında. Mesela hiçbir şeyden keyif almayan insanların birçoğunda şimdiye odaklanma eksikliği yaşanır. Çoğu araştırma bunu göstermektedir. O anın tadını çıkaramayıp, geçmiş ve gelecek arasında alıp veren insanlarda mutsuzluk kaçınılmaz olur. Halbuki geçmişe odaklanmak yerine o sırada yapılacak birçok şeyi fark etmek daha fazla mutluluk getirecektir.
2. Yargısızlık
Yargısızlığın da öz farkındalık gibi çok önemli bir yeri vardır. Acının kaynağının kendi deneyimleri değil, deneyimlere kurulan, yargıların da yönlendireceği bir tutunma ilişkisi bulunur. Yargısızlık farkındalık terapisinde en önemli öğelerin başında gelmektedir. Mesela depresyon esnasında insanın kendisine yönelik negatif düşünceleri olabilir. Bütün bu durumlar yargılı olma sonucunda türer.
Farkındalık terapisi içerisinde yargısızlığı öğretebildiğimiz taktirde hastada depresyon gelişme olasılığında düşüş gerçekleştir. Depresyonda suçluluk duygusu, güven azlığı ve karamsarlık gibi etmenler aşırıdır. Bunu artıran faktörlerin başında da yargı gelir. İşte kişiye yargısızlığı öğrettiğimiz zaman bu suçluluk duyguları hafifler ve depresyonla mücadele çok daha sıkı adımlar atmaya başlar.
3. Mesafe koyma
Farkındalık terapisindeki önemli öğelerden biri de mesafe koyma olmaktadır. Buradaki esas nokta farkındalık yani mindfullness ile düşüncenin içeriği için değil, düşüncenin kendisi ile uğraşma durumu oluşur. Çünkü düşünce sadece düşüncedir. Düşüncenin nereden gelip, nasıl ortaya çıktığı, geçmişle mi yoksa duygu ve düşüncelerin bir sonucu olarak mı türediği araştırılmaz.
Bu sebepten de düşüncenin içeriğiyle değil, daha çok düşüncenin ya da duygunun kendisiyle uğraşılır. Böylece kendi duygularımıza ve düşüncelerimize karşı bir mesafe koyma olanağı ortaya çıkacaktır. Keza niye böyle düşünüyorum diye saatlerce kafa yorabilirsiniz. Fakat bunun doğru bir cevabına ulaşama durumu da olabilir. Farkındalık olumsuz düşünceleri değiştirmez. Sadece var olan düşüncelere mesafe koymanız, daha sağlıklı ilerleyişi destekler.
4. Kabullenmek
Kabullenme unsuru da farkındalık için önemlidir. Kabullenmedeki esas kasıt, değiştirilmesi zor şeyleri kabullenmek. Değiştirilmesi mümkün şeyler varsa tabii ki uğraşılmalı. Fakat bunun ötesine geçecek bir çaba depresyon ve anksiyete gibi etkiler ortaya çıkartır.
5. Deneyimlemek
Deneyimlemenin diğer dört öğe ile büyük bir bağlantısı bulunmaktadır. Mesela olumsuz deneyim itilip bir düşmana dönüştürülmez, önemli olan o deneyimleme yaşamak. Deneyimi bastırmak ve kaçmak düşmanlık olur. Bu sebepten de esas amaç deneyimden kaçmak değil, deneyimleyerek ruhsal durumlarla yükselmek. Deneyimlemek için yargısızlık, mesafe koyma, kabullenme ve şimdiki zamana odaklanma gibi mindfulness becerileri de gerekir. Bu beş öğe ile daha sağlıklı bir ruh haline odaklanılabilir.
Kaynaklar:
Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
Bu gönderiyi Instagram’da gör
