Nefes darlığı kimi hastalıklarda hafif ve geçiciyken kimilerinde daha şiddetli ve uzun süre varlığını sürdürebiliyor. Sağlıklı kişilerde bile tempolu egzersizden sonra, yüksek rakımlı bir yerde gezerken ya da önemli sıcaklık değişimlerinde ortaya çıkabiliyor.
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Tülin Sevim bu sağlık sorununun nasıl başladığının önemine dikkat çekiyor: “Aniden başlayan şiddeti yüksek nefes güçlüğü için acil müdahale gerekebiliyor. Sakin gelişip uzun seyirle devam eden şekli ise acil olmasa bile muhakkak incelenmelidir. Bu rahatsızlık en çok akciğer hastalıklarında görülüyor ancak birçok farklı rahatsızlık ve psikolojik etkenler nefes darlığına yol açabiliyor.
Nefes darlığı neden olur? Bunun sebebi 9 hastalık
Astım
Astım hastalığında nefes güçlüğü ataklar şeklinde görülür. Astımlı hasta farklı alerjen ve tetikleyici faktörlerle karşılaştığı zaman hava yollarında daralma, nefeste daralma ve hırıltılı solunum gerçekleşir. Ataklar dışında ise hastanın solunumu tümüyle normal seyreder.
KOAH
Özellikle sigara içenlerde görülen ve nefeste daralmayla özdeşleşmiş bir hastalıktır. KOAH’ta nefes daralması ilerleyici olduğu gibi zaman geçtikçe kötüşelir de. Yani bu hastalığın geri dönüşü yoktur. Öte yandan ataklar ve akciğer enfeksiyonları hastalığın daha da ilerleyip ağırlaşmasına neden olur.
Panik atak
Zaman zaman anksiyete / kaygı yaşamak normal bir durumdur. Fakat kaygı bozukluğu olanlarda sıradan olaylara karşı dahi korku ve süreklilik arz eden endişe hali olur. Bu endişe de kendini panik atak krizleriyle gösterir ve ataklar sırasında kişide hızlı nefes almadan kaynaklı nefes güçlüğü gelişebilir.
Kalp yetmezliği
Kalp kasının yeterince kasılamadığı durumlarda kalp yetmezliği gelişir ve uzun süre sinsice varlığını sürdürdüğü gibi birdenbire de ortaya çıkabilir. Hastalar sırt üstü veya yüz üstü yattıklarında, yokuş veya merdiven çıktıklarında ya da efor sarf ettiklerinde nefes darlığı artar. Bu nedenle iki ya da daha fazla yastıkla uyumayı tercih ederler.
Obezite
Vücuttaki fazla yağın birikmesiyle ortaya çıkan obezite, yalnızca estetik bir sorun değildir. Aksine diyabet, kalp hastalığı ve akciğer rahatsızlıkları gibi pek çok sağlık problemine yol açabilir. Ayrıca aşırı kilo akciğerleri zorlayıp nefes almayı zorlaştırır. Kimi aşırı kilolu hastalara yanlışlık sonucu astım tanısı konuluyor ve yıllarca astım ilacı kullanmak zorunda kalıyorlar. Bu tanıda bir hata olduğu, hastanın kilo vermesi sonrası nefes probleminin ortadan kalkmasıyla anlaşılıyor.
Anafilaksi
Anafilaksi için hayatı tehdit eden ve ciddi bir alerjik reaksiyondur. Yer fıstığı ya da arı zehri gibi bir alerjene maruz kalındığında hızla kendini gösteren nefes sorunlarına acilen müdahale edilmesi gerekir.
Kansızlık
Sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin yetersiz olması durumunda ortaya çıkan kansızlıklığın (anemi) belirtilerinden biri de nefes almada güçlük çekmek. Bu belirtinin yanı sıra kişide bitkinlik, cildinde solukluk ve kalp atışı düzensizliği de görülebilir. Bu nedenle nefes daralması yaşanması halinde mutlaka kan sayımı yapılmalıdır.
Akciğer fibrozisi
Akciğerlerdeki küçük hava keselerinin duvarlarında kalınlaşma ve sertleşme olmasıyla görülen akciğer fibrozisi, akciğerleri vücudun oksijen ihtiyacını karşılayamaz hale getiriyor. En çok görülen belirtilerin başındaysa inatçı ve kuru öksürükle gelen nefes problemi geliyor. Akciğer fibrozisinde nefes şikayeti yavaş yavaş ilerler. Öyle ki hastalığın ilk zamanlarında yalnızca efor sarf ederken görülen bu şikayet, ilerleyen zamanlarda otururken bile oluşmaya başlar.
Akciğer embolisi
Akciğer atardamarının aniden tıkanmasıyla ortaya çıkan akciğer embolisi, hayati tehlike yaratan bir hastalıktır. Birdenbire görülen nefes almada güçlük, çarpıntı, kan tükürme, batıcı göğüs ağrısı, bacaklarda şişme ve ağrı gibi belirtiler öne çıkar.
Nefes darlığı belirtileri nelerdir?
Nefes darlığı nedir? sorusunun cevabı aslında belirtilerinde saklı. Peki bu belirtiler neler?
- Nefes almada zorluk
- Derin nefes alamama
- Hırıltılı solunum
- Yeteri kadar nefes alamama hissi
- Yorgunluk ve sürekli hâlsiz hissetme
- Havasız kalma ya da boğulma hissi
- Göğüs ağrısı
- Kanlı balgam
- Kronik ve aniden başlayan öksürük
- Normalde rahatlıkla yapılan aktivitelerde zorluk çekme
- Nefes alamadığını hissederek gece uykudan uyanma
- Dinlenme sırasında soluk alıp vermede zorluk
- Bilinç bozukluğu
- Kalp çarpıntısı
- Kilo kaybı
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Ayak bileklerinde ve bacaklarda görülen şişlikler
Nefes darlığına ne iyi gelir?
Her şeyden önce bu sorunun nedeni tespit edilmeli. Kısa sürede geçmeyen nefes alamama problemleri zaman kaybetmeden doktora danışılmalı. Çünkü aniden gelişen nefes güçlüklerinin nedeni çoğunlukla patalojiktir ve araştırılması şarttır. Çok kısa zaman içinde gelişmişse ölüme bile neden olabilir!
Nefes darlığı tedavi edilebilir ve bu süreçte ilaç ve fizik tedavi uygulamalarının yanı sıra sigarayı bırakmak ve kilo vermek de etkilidir. Ayrıca nebül ve Oz tedavisi gibi yaklaşımlar da sürece dahil olabilir. Tabii bunların nefes darlığına kesin çözüm olmadığı unutulmamalı çünkü kimi hastalıklar kronik olabilir ve bu yöntemler yalnızca rahatlama sağlayabilir.
Eğer KOAH ve astımdan kaynaklı yaşanan nefes sıkışması varsa önce bu hastalıkların tedavisi gerekir. Orta ve üstü aşamadaki KOAH hastalarında aralıksız nefes darlığı olabilir. Astım hastalarında ise atakları tetikleyecek sigara dumanı, toz, nemli ortam, polen vb gibi faktörler nefes darlığı yaratabilir.
Öte yandan uzun süre yoğun bakımda tedavi gören hastalarda da bu nefes sorunu görülebilir. Ayrıca akciğer ve kalbin kapasitesinde bir değişim olmamasına rağmen kas gücü kaybı nefes darlığına sebep olabilir. Diyafram başta olarak vücudumuzdaki tüm kaslar solunum yaparken kullanılır ancak kaslarda erime varsa solunumda kullanılan kasları kısmen kullanmak ya da kullanamamak nefes darlığına neden olabilir. Son olarak hareketsizlikten kaynaklanan balgamı atamama sorunu da nefes darlığının ciddiyetini artırabilir. Bu problem fizik ve medikal tedavilerle desteklenebilir.
Nefes darlığına iyi gelen bitkiler
Mentol ve okaliptüs yağı hastaya iyi geliyorsa kullanılabilir ancak içeriği bilinmeyen bitkileri kullanmak yarardan çok zarar getirebilir. Kimi mide ve bağırsak sorunları yanında akciğerin damarlarında pulmöner hipertansiyon adı verilen sorunlar yaratabilir.
Psikolojik nefes darlığının tedavisi nedir?
Çağımızda sıkça rastlanan anksiyete bozukluluklarının en önemli belirtilerinden biri nefes darlığı veya bir başka deyişle nefes açlığıdır. Psikolojik nefes darlığı belirtileri, eskisi gibi düzenli ve derin nefes alamama, göğüste baskı hissetmeye ek olarak boğazda düğümlenme şeklinde görülebilir. Peki anksiyete nefes darlığı nasıl geçer? Nefes sorununun çözülebilmesi için öncelikle kaynağı olan anksiyete bozukluklarının tedavi edilmesi gerekir. Bunun için de uzman bir hekim desteği alınmalıdır.
Nefes darlığı ne zaman ciddiye alınmalı?
Kaynaklar:
Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Tülin Sevim
Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
