Obez çocuk kavramı yani çocuklarda obezite sorununun son yıllarda sürekli gündemde olması tesadüf değil çünkü çoğu uzman çocukların hareketlerinin kısıtlanması ve aşırı yeme nedeniyle obezitenin arttığına işaret ediyor. Çocuğa doğru besle hakkında bilgi verilmesi bu noktada birinci şart olarak belirtilirken, ailelerin de bu aşamalarda çocuklar için rol model olmaları gerektiği vurgulanıyor.
Peki doğru beslenme nedir? Beslenme ve Diyet Uzmanı Özden Örkçü, çocuklardaki obezite sorununa dikkat çekerken, bu süreçten kurtulmaya dair önemli bilgiler verdi.
Doğru beslenme için doğru gıdalar seçilmeli
İştahlı yemek yiyen çocukla obez çocuk arasında fark vardır. Dolayısıyla çocukların evde kalsalar dahi besin tüketimleri kontrol altına alınmalı. Daha az hareket, daha çok besin tüketimi eyleminden uzak tutulmalı bütün çocuklar. Onlar için seçilecek olan gıdaların dengeli, enerji, protein, lif, vitamin, mineraller açısından zengin olması gerek. Enfeksiyona karşı en yakın gruplar arasında olan çocukların beslenme ihtiyacının doğru gıdalarla karşılanması, gelecek yıllardaki sağlık sorunlarının önüne geçer. Tabii bu sorun sadece çocuklar için geçerli değil. Obez bebek tehlikesi de dikkate alınmalı.
Tam tahıllı besinler tercih edilmeli
Çocukların basit şekerli ve aşırı kalorili yiyecekleri olabildiğince az tüketmeleri sağlanmalı. Bu ürünlerin uzun süreli ve aşırı miktarda tüketilmesi obezite riskini arttırır. Ayrıca ağız ve bağırsak florasını bozarak da bağışıklık sistemini kötü yönde etkiler.
Aşırı tuz tüketiminden kaçınılmalı
Beslenme açısından basit şekerli gıdalar yerine tam tahıllı tam buğday, karabuğday, çavdar ve diğer tahıllı ürünler tercih edilmeli. Ayrıca bakliyatlar da çocuk sağlığı açısından önemlidir. Aşırı tuz tüketimi bağışıklığın düşmesine sebep olacağı için çocukların tuzu gerektiği kadar tüketmeleri sağlanmalı. Ayrıca D vitamini takviyeleri de oluşturulmalıdır.
Obez çocuklara sağlıklı atıştırmalıklar…
Bağışıklık sisteminin güçlü kalması açısından öğünlerde haftada en az bir ya da iki kere baklagiller, et, balık gibi ürünler yer verilmelidir. Ara öğün olarak ise kuruyemiş ve ev yapımı yoğurt tercihi yapılmalıdır. Özellikle de ev yapımı yoğurtların probiyotik değerleri yüksek olduğu için çocuklara muhakkak açlık ve atıştırma isteklerinde verilmesi lazım. Bu besinler kilo alma sorununun da önüne geçer.
Patatesi fırınlayın!
Anne ve babalar pizza, hamburger gibi hazır fast- food ürünlerinden çok ikame yiyecekleri tercih etmelidir. Ki pizza yerine tam buğday unundan yapılacak bir krep hamuru sayesinde çok daha sağlıklı bir besin tüketimi olur. Aynı zamanda çocukların vazgeçilmezi olan köfte patatesi kızartmak yerine fırında ya da yağsız tavada ızgara şeklinde servis etmek çok daha sağlıklı olacaktır. Çocuğunuz kendi kendine yeme alışkanlığı edindiyse bu yiyecekleri tabakta çeşitli şekillerde servis edip yemeği eğlenceli hale de getirebilirsiniz. Obez çocuk bunlarla doymaz diye bir önyargınız olmasın!
Düzenli uyku çocukluk çağı obezitesiyle mücadele eder
Çocuklarda obezite başlangıcı için bir yaş sınırı olmaz. Özellikle anne sütü yerine şeker oranı yüksek hazır mamalarla beslenen çocuklarda obezite görülür. Bu da obez bebek kavramını duymayı beraberinde getirir. Çocuklarda göbek ve meme bölgesinde ciddi yağ birikimi varsa ailelerin geç kalmadan bir uzmana başvurması ve doğru beslenme ve tedavi hakkında bilgi alması lazım. Bunun dışında da uyku düzeni ve düzenli yeterli uyku uyumak da çocuklarda obezitenin önüne geçecektir. Erken yatıp erken kalkan bir çocuk, gece salgılanan melatonin hormonu sayesinde daha dinç ve mutlu uyanır. Gereğinden az uyumak ya da uykuyu alamamak tokluk hissinin düşmesine sebep verir. Bu da obez çocuk olma riskini artırır.
Anne babalar rol model olmalı
Ebeveynlerin her konuda olduğu gibi kilo verme aşamalarında da çocuklarına rol modeli olmaları gerekir. Kendisi kilolu olan ve yaşam tarzını değiştirmeyen anne babaların çocuklarının da kilo verme konusunda başarılı olma olasılığı çok düşük. Bu sebepten de çocukla birlikte ailenin de yaşam tarzını doğrudan değiştirmesi gerek. Bu çok bilhassa obez çocuklar için önemli bir adımdır. Mesela akşam 19.00’dan sonra yemek yenmemeli, sonrasında da bol su tüketimi sağlanmalı. Bu tarz bir düzen ile hem kendiniz hem de çocuklarınızın sağlığı koruma altına alınmış olacaktır.
Aşağıdaki bilgiler farklı uzmanların görüşlerinden derlenmiştir.
Obez çoçuk sınırı nedir?
Peki çocuğun obez olduğu nasıl anlaşılır? Obez çocuk sınırını belirlemek için vücut kitle indeksi kullanılır. Vücut kitle indeksi ağırlığın, boy değerinin karesine bölünmesiyle hesaplanır. Yetişkinler ve çocuklar arasında obezite oranı hesaplamada farklılıklar vardır. Erişkinlerde vücut kitle indeksi, obezite değerini sabit bir değer ile hesaplarken çocuklarda obezite değeri için sabit bir değer yoktur. Yani çocuğum obez mi hesaplaması yaparken veya araştırırken karşınıza çıkacak her rakamı mutlak olarak görmeyin.
Obez çocuk tanımını kullanabilmek için yapılacak hesaplamada cinsiyetin de önemi var. Kız ve erkek çocuklar yağ oranları bakımından birbirinden ayrılırlar. Bununla birlikte yaş arttıkça vücut yağ miktarı da değişecektir. Bu nedenle vücut kitle indeksi için yaş ve cinsiyete bağlı büyüme eğrileri kullanılarak çocuklar değerlendirilmektedir. 5-85 büyüme eğrisi arasında olan çocuk normal, 85-95 fazla kilolu, 95 büyüme eğrisi üstü obez çocuktur.
Obezite hangi hastalıklara yol açar?
Çocuklarda obezite, çocukluk döneminden başlayarak çeşitli sorunlara ve hastalıkla neden olur. Şişmanlık, 40 yaşı ve çevresinde sigara içmeyen kişilerde 7-8 yıla kadar ömrü kısaltırken, sigara kullanlardaysa 13-14 yıla kadar ömrü kısalmaktadır. Çocukluktan başlayan şişmanlığın ise 15-20 yıla kadar ömrü kısalttığı uzmanlarca tahmin ediliyor. Yani obez çocuklar için yaşam kalitesi ve süresi ciddi anlamda etkileniyor.
Obezite yaşam standartlarını düşmesiyle beraber birçok hastalığa da neden oluyor. Dolayısıyla obez çocukların da insülin direnci sendromu, şeker hastalığı, hipertansiyon, kan yağlarında yükseklik (dislipidemi), damarlarda tıkanıklık (ateroskleroz ve koroner kalp hastalıkları), böbrek sorunları, erken ergenlik, kızlarda kıllanma ve adet düzensizliği sorunları, safra kesesi taşı ve iltihabı, karaciğerde yağlanma ve hepatit, uykuda solunum düzensizliği, kısa nefes durmaları, horlama, solunum yolu enfeksiyonları ve astım, iskelet sorunları, kalça ekleminde kayma, bacaklarda eğrilik, cilt sorunları, iltihaplar, kıvrım bölgelerinde deri renginin koyulaşması, kanser riskinde artma ve ruhsal sorunlar, depresyon gibi hastalıklarla karşı karşıya kalması söz konusu. Bu riskler obez bebek için de geçerli.
Kaynaklar:
Beslenme ve Diyet Uzmanı Özden Örkçü
Beyhekim Gıda, Beslenme ve Sağlık Derneği
Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
