Yüksek tansiyon hayati risk taşıyan birçok sağlık problemine sebep oluyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Aslıhan Eran Ergöknil, yüksek tansiyonun zararlarını ve dikkat edilmesi gereken noktaları paylaştı.
Beyin damarlarında anevrizmaya sebep olarak inmeye yol açan, kalp krizini tetikleyen, böbrek ve görme fonksiyonlarına zarar veren yüksek tansiyon Türkiye’de her üç kişiden birinde görülüyor.
Sağlık olmayan beslenme ve hareketsiz yaşam tarzı ise daha fazla insanda yüksek tansiyon görülmesini yol açıyor. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Aslıhan Eran Ergöknil, mevcut yüksek tansiyon, herhangi bir belirti göstermese bile tedavi edilmediğinde kişide ciddi hasarlara neden olduğuna dikkat çekiyor. Özellikle damar sistemi, kalp, göz, beyin ve böbreklerde ciddi sorunlara sebep olan yüksek tansiyon, doğru beslenme, egzersiz ve stresten uzak kalarak azaltılabilir.
Tansiyon nedir ve çeşitleri nelerdir?
Tansiyon, her kalp atışında vücuda pompalanan kanın damar duvarlarına uyguladığı bask olarak tanımlanıyor. Halk arasında “büyük tansiyon” olarak bilinen sistolik basınç, kalp attığında kalp kasının kasılmasıyla oksijenden zengin kanın damarlara pompalandığında meydana geliyor.
Kalp kası gevşediğinde kan damarlarında oluşan basınç ise diastolik kan basıncı ve “küçük tansiyon” olarak biliniyor. Sistolik basıncın 120 mmHg ve diastolik basıncın 80 mmHg seviyesinde olması “normal tansiyon” olarak tanımlanabilir. Dr. Aslıhan Eran Ergöknil, hipertansiyon nedenlerine göre esansiyel yani primer ve sekonder olmak üzere iki gruba ayrıldığını belirtiyor.
Önemli faktörler arasında yaş ve kalıtsal yatkınlık var
Dr. Aslıhan Eran Ergöknil, primer gruptaki hipertansiyon faktörlerinde yaş ve kalıtsal eğilimin öne çıktığını belirtiyor. Yaşam stili, obezite, aşırı tuzlu gıdalar, aşırı alkol tüketimi, egzersiz eksikliği, sigara, stres veya doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar da bu esansiyel yüksek tansiyon nedenleri arasında. Sekonder hipertansiyona neden olan faktörler olarak da böbrek dolaşım problemleri ve hormonal bozuklukları sayabilir. Bu nedenler tedavi edildikten sonra hipertansiyon da geriliyor.
Yüksek tansiyon belirtileri baş ve ense ağrısıyla başlıyor
Tansiyon yükselmesi belirtilerinde en önemli semptom ise baş ve ense ağrısı ile baş dönmesi. Bunun yanında nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı, görmede bozukluk da olabilceğini belirten Dr. Aslıhan Eran Ergöknil, nadir olarak da halsizlik, yorgunluk, kulaklarda çınlama, ciddi düzeylerde burun kanaması, gece uykudan uyanıp idrara çıkma ve bacaklarda şişlik gibi hipertansiyon belirtilerine de rastlandığını vurguluyor.
Kadınlarda görülme sıklığı menopozla artıyor
Türkiye’de hipertansiyona rastlanma sıklığı son derece yüksek. Ülkemiz nüfusunun yüzde 31.2’sinin tansiyonunun 140-90 mmHg seviyesinin üstünde olduğunu belirten Dr. Aslıhan Eran Ergöknil, “Kadınlarda bu oran yüzde 36, erkeklerde ise yüzde 30 civarındadır. Yüksek tansiyon 50 yaş altı erkeklerde, kadınlara göre daha sık rastlanıyor. 50 yaş üstünde ise kadınlarda daha yaygın seyrediyor ve toplamda kadınlardaki oran daha fazla izleniyor. Bunun da en bariz nedeni kadınlardaki menopoz dönemindeki hormonal değişimlerin etkisidir” diye bilgi veriyor.
Bir haftalık takip, tanı için asgari süre
Kan basıncının 140/90 mm Hg üzerinde olması kişinin hipertansiyon hastası olma ihtimalini gösteriyor. Ancak Dr. Aslıhan Eran Ergöknil, tanının fiziki muayene, elektrokardiyogram, ekokardiyografi, 24 saatlik kan basıncı takibi (tansiyon holter) ve laboratuvar testleri ile konulduğunu anlatıyor. Uzman kontrolünde yapılan bu testler, hastalığın aşamasını ve tedavi süreçlerini de belirliyor. Tanı için tansiyonun asgari bir haftalık takibi gerekiyor. Bu şekilde hastanın ortalama tansiyon değerlerini izlemek ve hipertansiyonun aşamasını tespit etmek mümkün olabilir. Yüksek tansiyon hafif, orta ve ağır olmak üzere üç evrede ele alınıyor.
Yüksek tansiyon tedavisi hastaya göre şekillenmeli
Tansiyon yüksekliği belirtileri görüldüğünde etkili ilaçlar kullanılıyor. Çeşitli aktif bileşenlerin kombinasyonu ile birçok hastaya en iyi şekilde yardımcı olunuyor. Dr. Aslıhan Eran Ergöknil “Doktorun sanatı, her birey için en etkili kombinasyonu belirlemede yatıyor. Bu hastadan hastaya değişebilir. Yani hastanın genel risk profili, kardiyovasküler hastalıklar için bireysel risk etmenlerinin toplamı, obezite, sigara, alkol tüketimi, diyabet, yüksek kolesterol düzeyleri gibi faktörler ile tıp geçmişinde kalp krizi, felç gibi öykülerin olması hastaya göre tedaviyi şekillendiriyor” diye bilgi veriyor.
Yüksek tansiyonu ne düşürür?
Bazı sebze ve meyveler, yüksek tansiyonun düşürülmesinde etkili rol oynuyor. Limonun kan damarlarında esneklik sağladığı ve kan basıncını düşürdüğünü biliniyor. Dr. Aslıhan Eran Ergöknil, diğer besinler hakkında da konuştu: “Halk arasında tansiyonu düşürmek için sarımsağın etkisi yaygın olarak biliniyor. İçeriğindeki nitrik asit ile hidrojen sülfür, kan basıncını düşürür. Ayrıca havuç, domates, kereviz, muz ve kayısının da tansiyon değerlerinin artışını dindirdiği biliniyor.”
Sağlıklı beslenme ve spor en iyi önlem
Hipertansiyondan kaçınmak için yapılması gerekenlerin başında beslenmeye dikkat etmek geliyor. Beden kitle BMI 25’ten az olması gerektiğini söyleyen Kardiyoloji Uzmanı Dr. Aslıhan Eran Ergöknil şu tavsiyeleri veriyor:
- Az yağlı beslenmeye özen göstermeli ve hayvansal yağlar yerine kaliteli bitkisel yağ tüketimine ağırlık verilmeli.
- Basit karbonhidratlar olan beyaz un, makarna ve tatlı gibi yiyecekler tüketmekten kaçınılmalı.
- Kan şekeri seviyesini çok fazla etkilemeyen ve böylelikle vücut ağırlığını azaltmaya yardımcı olan tam tahıllı ürünler tüketilmeli.
- Çok fazla tuz da kan basıncının yükselmesine sebep olduğu için tuz bakımından zengin gıdalardan kaçınılmalı ve tuz tüketimi azaltılmalı.
- Jambon, füme et veya kurutulmuş balık gibi işlenmiş veya tuzlanmış et ve balık ürünleri, sosis ve sosis ürünleri ile sodyum içeriği yüksek peynirler, poşetlerde hazır yemekler, konserve yiyecekler ve çorbalar, tuzlu atıştırmalıklar ve cipslerin yanı sıra tuzlu fındık ve patates kızartması gibi yiyecekler tüketilmemeli.
- Haftada yaklaşık üç kez 30 ila 45 dakikalık egzersiz ve yürüyüş yapılmalı.
- Sigaradan uzak durulmalı, alkol tüketimine dikkat edilmeli, stres seviyesi düşürülmeli.
Kaynaklar:
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Aslıhan Eran Ergöknil
Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği
Daha fazla Sağlık Ajandası | Sağlık Haberleri için sosyal medya hesaplarımızı da takip edebilirsiniz:
